Ás veces un sabe de que lado estar,
simplemente vendo quen están en fronte
(Leonard Cohen).
Fuera de España no hay españoles”. Con esta frase Ramón Serrano Súñer, ministro de Asuntos Exteriores do goberno franquista, desatendíase en 1940 do que lles puidese pasar aos miles e miles de compatriotas republicanos de todas as idades, civís e militares, que cruzaran a fronteira con Francia tras o triunfo armado de quen se alzou contra o Goberno lexítimo da II República.
E do mesmo xeito que combateron o fascismo en España, o exilio español organizouse alí onde estaba asentado para combater e participar na resistencia contra a ocupación nazi. Como non eran españois, ao ser detidos estes homes e mulleres foron considerados apátridas e deportados a diferentes campos de concentración. Deste xeito, preto de 10.000 persoas de todas partes do Estado foron conducidas desde agosto de 1940 ao exterminio. Delas 200 eran galegas. Unicamente sobreviviu pouco máis do 40%.
Polo que se refire a nadas na provincia ourensá, foron deportadas unhas 45 persoas, mentres que da capital de As Burgas foron 4: Antonio Araujo González, de 24 anos. Falecido en Gusen o 10/11/1941. Manuel Soutullo Iglesias, de As Barxas, Cudeiro, 26 anos. Morreu en Hartheim ou 02/02/1942. Serafín Blanco Valcárcel, 31 anos. Liberado o 03/05/1945 de Sachsenhausen. Francisco Iglesias González, de Santo Tom, 26 anos. Liberado en marzo ou abril de 1945 de Buchenwald.
Tal como me comentou a amiga Carmen García-Rodeja, de ARMH Galicia, en base ás investigacións que se realizan van aparecendo novos datos sobre as deportacións, lamentablemente sempre en aumento.
Precisamente hoxe 5 de maio celébrase o ‘Día de Homenaxe aos españois deportados e falecidos en Mauthausen e noutros campos e a todas as vítimas do nazismo de España’, conmemoración instaurada o 26 de abril de 2019 polo Consello de Ministros de España. Elixiuse o 5 de maio porque ese día de 1945 foi liberado o campo de concentración de Mauthausen, onde estivo a maioría dos/as deportados/ as españois e españolas, campo coñecido tamén como ‘o dos españois’, onde foron asasinados a maior parte.
É moito pedir que o Concello de Ourense -do mesmo xeito que Deputación provincial ou Xunta de Galicia- divulgue e explique quen foron estas persoas deportadas a campos de concentración nazis? Por se hai algunha dúbida, o seu delito consistiu na defensa do Goberno lexítimo da República, o que fixo que do mesmo xeito que combatesen a Franco, fixeron o propio contra Hitler.
Estes feitos deben facer que todos, cidadanía e institucións, actuemos na defensa dos Dereitos Humanos e na prevención de actitudes e posicionamentos similares.
Non se pode mirar para outro lado neste tema. Non se pode ver á vítima igual que ao verdugo. Non se pode tachar de sectaria, revisionista e/ou revanchista calquera iniciativa do Goberno que tome como referencia a loita individual e colectiva de homes e mulleres de España pola conquista dos seus dereitos, as liberdades e a democracia..
Queda moito por traballar e avanzar. Iso si, como escribiu Afonso Daniel Castelao nun dos seus debuxos do Álbum Nós, Non lle poñades chatas á obra namentras no se remata. O que pense que vai mal que traballe n´ela; hay sitio para todos. Dito queda.
