O ciclo do pan de Puxedo , a representación etnográfica que levan a cabo os veciños desta aldea de montaña do Xurés en Lobios, quedou inmortalizado en “Puxedo, o lugar do pan”. Unha coidada publicación de Edicións Picós, coa pluma de Antonio López e a cámara de José Caruncho, que pretende recuperar o patrimonio material e inmaterial da Baixa Limia.
Unha vintena de testemuños e retratos, a achega colectiva dos veciños da aldea, compoñen os capítulos correspondentes ás cinco fases do pan “aínda que hai unha sexta que son os fiadeiros, as reunións que se facían para botar uns bailes e pasar as tardes”, trasladaba González, quen conta como un capítulo máis na historia de Puxedo os murais contra o feísmo e de orgullo do propio de Mon Devane e que abren cada capítulo do libro. “As labores do pan, de sementar, segar, mallar, moer, cocer ou pan non van volver. E como din vos veciños, mellor que eses tempos non volvan. Pero iso non é incompatible co recoñecemento ao traballo que levan feito dende ou principio da historia, porque o traballo do cereal naceu co propio home, cando decidiu quedar nun lugar concreto”, resume o escritor e xornalista coruñés, quen desvela como este libro “tamén ten un punto de programación orgullosa de saber de onde vimos, sentirnos moi orgulloso do traballo que a xeración dos nosos pais, dos nosos avós, leva feito. É unha mensaxe intensa e poderosa como para transmitir aos nosos fillos e netos… Non é só o traballo, senón todo o proceso de convivencia, harmonía, confraternización e de axuda mutua que implicaban todas estas labores”.
A fotografía de Caruncho domina o relato cunha forza sen igual e con textos coidadosamente elaborados por López a partir do relato dos veciños. “Ten un punto tamén de reivindicación da xente da aldea. Os veciños nunca se imaxinaron ser os protagonistas dun libro”, traslada López quen, desde a perspectiva da aldea, é un “orgullo polo pasado, orgullo do que foi e, neste momento, de cohesión de aldea. Porque cando organízase a actividade implica un movemento de toda a xente, de convivencia gastronómica na malla, na formada e na moenda…”.
“Puxedo, ou lugar do pan” é a segunda obra de Edicións Picós, unha iniciativa sen ánimo de lucro de José Benito González para a divulgación do patrimonio material e inmaterial do Xurés, Serra do Quinxo e Planalto de Anamán. “Como di o noso editor -e mecenas- este é o recoñecemento da aldea de Picós a todas as aldeas do Xurés”, subliñan os autores que, con anterioridade no ano 2019, lanzaron “A Cela, vivir na aldea dos bolos”. Neste punto, fan unha paréntese e explican o carácter de autoedición do libro, “para non meter en gastos sen control ao mecenas, ata que non se recuperan os cartos do primeiro libro -que está esgotado-, non lanzamos o segundo”, recoñecen deixando no aire os protagonistas do terceiro libro que xa sobrevoa nas súas cabezas.
