Ara dedicada a Xúpiter no Museo Arqueolóxico

Hai anos apareceu un altar nas escavacións do xardín do actual museo arqueolóxico. De época romana, ostenta unha deteriorada inscrición que algúns len como IOM /COR /VS (ou VO). Para a súa información, direilles que cada separación representa unha liña escrita. Pola primeira, IOM, sabemos que o altar estaba dedicado ao deus supremo de Roma, Xúpiter, escrito coas abreviaturas de Iupiter Optimus Máximus: “Xúpiter, o mellor e o máis grande”. O gran historiador das relixións antigas, George Dumézil, explicaba que os antigos pobos indoeuropeos, e os romanos o eran, tiñan a tendencia de agrupar os deuses en tríades. Así, e no momento histórico que estamos a falar, a etapa clásica romana, Xúpiter aparecía xunto ás deusas Xuno e Minerva, formando a chamada “Triade Capitolina”. O deus, asimilable ao grego Zeus, ocupaba a cúspide do panteón romano. O seu templo na capital do imperio era o escenario dos actos máis sinalados da vida política de Roma. Nel reuníase o Senado para declarar a guerra, acudían os xenerais antes de partir ás campañas militares para solicitar o seu favor, ou á volta, para celebrar as vitorias. Alí, por medio dun sacrificio, acudían os cónsuis para iniciar a maxistratura. Era, como ven, todo un referente da vida pública de Roma. Sen embargo, esta ara non é o único testemuño da existencia de deuses romanos na cidade de Ourense. Tanto na urbe romana como nos arredores teñen aparecido outros altares que evidencian cultos a divindades antes da adopción do cristianismo, relixión oficial do imperio dende o ano 380. Deste modo, contamos con outra ara que apareceu no Camiño Caneiro, dedicada á Tellus, deusa da Terra, por un individuo chamado Gaio Sulpicio Flavvo. Así se deduce da inscrición TELLVRI /G SVLP/FLAVVS/EX VOTO, segundo se pode ver no Museo da Catedral. Tellus é a representación divina da Terra Nai, como a Xea grega. Algo máis lonxe, no actual cruce das rúas de Erbedelo (gústame escribila con B porque ven de “érbedo”) coa do Dr. Fleming, apareceu unha ara funeraria consagrada aos deuses Manes, dedicada por un indiviiduo chamado Licseno á súa esposa, Licsena Amanda. A isncripción di D(iis). M(anibus). S(acrum) / LIC(senae). AMAN / DAE LICSE / NVS.CONIV /GI PIENTISS(imae), ou “consagrada aos deuses manes, Licseno dedica este altar funerario a Licsena Amanda, a súa esposa piadosísima”. Os Manes, tamén chamados Benévolos, son uns deuses menores que representan as almas dos defuntos. E falando de deuses, non podemos esquecer os altares atopados nas Burgas. De alí proceden tanto os seis dedicados a Revve Anabaraego, que detallaremos noutra ocasión, como a coñecidísima ara que Calpvrnia Abana Aeboso dedicou ás Ninfas destas augas termais: NYNPHEIS / CALPVRN/IA ABANA /AEBOSO/EX VISV/V S L: “Calpurnia Abana Aeboso cumpriu gustosa o seu voto ás Ninfas, baixo a inspiración dun soño”. En Canedo, doutro lado do Miño, o “asturaugustano” Accilio Catulo facía outra dedicatoria á Ninfas do mar, tema que mereceu un escrito propio. En todo caso, agora sabemos da existencia de ofrendas ao deus supremo Xúpiter que seguramente rexía sobre diversos deuses que foron adorados na antigüidade en Ourense. Todos contribuirían a organizar o correcto desenvolvemento da vida social e política dos primeiros ourensáns.