Praza da Fonte do Rei e monumento a Frei Feijóo

Conforman un asimétrico espazo do Ourense doutrora que conserva, case intacta, a esencia que tivo de porta da cidade. Foise configurando con este carácter en desnivel cara o oeste da rúa San Miguel, en confluencia coa do escritor e editor Valentín Lamas Carvajal que tamén descende cara a praza coñecida como de Isabel la Católica no derradeiro terzo do século XIX. Alí, ao seu carón estaba a da Fonte do Rei, antes do Bispo dende que o Dr. Fernando Tricio de Arenzana, o da capela do santo Cristo, mandaraa facer entre 1565 e 1578, na saída do núcleo antigo. Por elo tiña unha ampla pía para que as bestas de tiro puideran abeberar; saíndo a auga por tres canos, conservándose o bico do central. Así ecoa en Eduardo Blanco Amor, “Logo fomos dar á Fonte do Rei, onde mexamos na pía, con licencia de vostede”, texto dunha estación do “Roteiro A Esmorga”, ao que lle puxo imaxe Manolo Figueiras, e plasmaron en azulexos cerámicos Xoán Torres e Xesús Costa. E así aparecen o Mil homes, o Bocas e máis o Cibrán, facendo a trasnada un deles. Cando a xurisdición pasou a ser Del-Rei en 1628 púxoselle o león coroado coa espada en alto xirando a cabeza coa lingua fóra. Vai nunha orla oval rodeado de follas carnosas simétricas, disposición alterada na parte superior que en orixe ía no centro dun tímpano semicircular, que se fixo desaparecer coa ampliación dunha fiestra. Ata aquí ven o retornado Lisardo de «Cambio en tres», na primeira novela de Carlos Casares, que chega para o enterro dun amigo. Restos da Fonte do Rei e a placa do roteiro da Esmorga. Adicado a Frei Benito Jerónimo Feijoo Montenegro, unha comisión de prohomes consegue erixirlle un gran monumento ao relevante monxe benedictino, lumieira da Ilustración do Reino de España no século XVIII. De fidalga familia de Casardomato, Allariz, naceu no tempo da vendima no Pazo de Casdemiro, outra das propiedades dos seus pais, Antonio Feijoo Montenegro y María de Puga Sandoval y Noboa, sendo bautizado na parroquia de Melias, á que pertencía, hoxe concello de Pereiro de Aguiar. Malia vivir apenas entre 1676 e 1690 nas terras da nova provincia de Ourense, sistema nado no marco borbónico liberal en 1833 que puxo fin ao caos das xurisdicións, a súa escolla era unha afirmación de modernidade e, en suma un símbolo dos desexos de transformación da cidade capital provincial. Para elo a elección do espazo, nuns terreos propiedade do Bispado, que foron expropiados polo Concello, obrándose neles para a instalación do monumento nunha cota en realce sobre os desniveis viarios. Os xardíns foron encargados a Isidore Darier, de Vigo, xa coñecido polo feito en Mondariz, plantando arbores, plantas vivaces e ornamentais, arbustos e roseiras, ademais de herba, ao redor da estatua, erixida sobre gran pedestal. Logo de desbotarse os proxectos de Isidoro Brocos e George Prosper, fíxoa Antonio Soler, e fundida en Barcelona. Inaugurada o 8 de setembro de 1887, fíxoselle con posterioridade a escalinata diante da figura deste “ciudadano libre de la República Literaria”, como se autodenominou, un facho para Otero Pedrayo toda a súa vida.