Xornadas ténicas e extratéxicas sobre o Sector Naval (Ponencia)
Vense a dicir que a historia é o prólogo do futuro e acolléndome a esta máxima e condición procedente facer un breve percorrido polos acontecementos que produxeron a complexa situación que padece hoxendia Astano.
Vense a dicir que a historia é o prólogo do futuro e acolléndome a esta máxima e condición procedente facer un breve percorrido polos acontecementos que produxeron a complexa situación que padece hoxendia Astano.
O proceso de reconversión da industria naval en España ten unha especial incidencia na comarca de Ferrol e no conxunto de Galicia, xa que nel víronse incluídos non só o estaleiro de Fene senón tamén os de Vigo.
A resolución pola que se adopta o proceso de reconversión tivo as súas orixes tanto na crise da construción naval, iniciada na década dos 70 do pasado século, como na negociación na que estaba inmersa España cara á súa plena integración na Unión Europea.
Deste xeito, ás condicións de mercado sumáronse os intereses por regular o sector da construción naval comunitaria, cuns reaxustes que, como se sabe, tiveron como principal vítima propiciatoria, á antiga Astano, pero en todo neste proceso prevaleceu en cuberto o obxectivo de favorecer os intereses de países como maior 'peso' na Unión en detrimento das cuotas de produción que en boa lóxíca debéran corresponder o Estado Español.
Esta situación, e o feito de supeditar xa desde principios dos 80, o futuro do estaleiro de Fene aos intereses doutras territorios, aboca á esta factoría a iniciar un proceso de lento pero constante declive que se materializa de forma dramática na desaparición de man de obra directa, nunca amortizada pese ás continuas promesas, e que tamén ten importantísimas repercusiones na industria auxiliar.
A falta dunha planificación estatal coordinada, acompañada do deseño de políticas paliativas que limiten o alcance da crise, e o elevado grado de improvisación, que ten as súas causas na necesidade de converxer no espazo europeo a un custo que, como se sabe, tamén pasou importantes facturas noutros sectores estratéxicos de Galicia, como o do rural, coa redución da cota de leite por exemplo, sumaráse aos intereses dos países máis importantes da UE por afianzar a súa posición no sector naval a costa, neste caso, de restrinxir toda posibilidade de recuperación do que é considerado como o principal estaleiro europeo.
Ao compoñente europeo sumarase, sen dúbida, o español propiamente devandito. Cunha estrutura de construción naval que inclúe as tres costas españolas e afecta a catro comunidades autónomas, Galicia, Asturias, País Vasco e Andalucía, un dos principais problemas que se suscita ante os requerimientos europeos de redución do tonelaje en construción é o de reestructurar un sistema cunha forte e histórica implantación que ía pasar un alto custo segundo as rexións, pero que tamén supuxo a aplicación de elementos de discriminación, dependentes en maior medida da procura do 'equilibrio' interterritorial que de cuestións racionalmente organizativas e económicas que aínda hoxe seguen coleando como, recordemos, sucedeu no caso da contratación de cascos metaneros a Cádiz no canto de Fene, pese á proximidade deste último.
Se priman, nunha palabra, os intereses políticos sobre os económicos.
Primeiro, os europeos, conscientes da forte competencia que representaban os estaleiros españois 'e moi particularmente o de Fene'
Segundo, os españois, motivados na súa maior parte pola necesidade de 'zanxar' a negociación con Europa e entrar nela tralo longo esforzo de cohesión ao que xa se estaba vendo sometido o conxunto do país.
E terceiro, e isto adquire se cabe maior grado de responsabilidade no plano político, polo relativo papel que cada comunidade autónoma afectada, xoga no mapa político español en cuestións tan trascendentales como
-o dos efectos dun proceso de reconversión en relación co nivel de ocupación no sector industrial,-o peso demográfico das zonas afectadas, a contribución ao país da comunidade correspondente,
-ou, de forma máis peregrina pero non menos importante, pola praza de poder político en xogo segundo as zonas de interese.
A repercusión destes parámetros é farta coñecida. Así, a un proceso inicial que únicamente tivo resposta na creación de mecanismos como os Fondos de Promoción de Emprego aínda que tamén no desenvolvemento de importantes iniciativas en materia de formación e capacitación profesional, tanto na industria principal como na auxiliar, e que estivo presidido máis pola vontade de contrarrestar a contestación social que por cuestións de eficiencia e de operatividade.
A improvisación contribuíu deste xeito a fomentar dous aspectos que dominaron, o escenario económico e social da comarca de Ferrol.
Pois por unha banda, as medidas foron de todo ineficaces, xa que inicialmente non se creou industria alternativa 'son soados os fracasos de empresas aos que foron a parar ou se lle adxudicou destino os excedentes do sector naval' (chámese Rubber, O Cisne, a fantasmada da SIV e un longo etcétera).
Nin tampouco se conseguiu racionalizar a produción á marxe da subvención estatal; circunstancias que acabaron propiciando, como se sabe, que xa a principios desta década, se mantiveran situacións como a da aplicación de fondos estatais e comunitarios no mantemento da actividade naval pese á prohibición comunitaria en tal sentido. Cicais a -única excepción de eficiencia tivo a paternidadeno no foro dos concellos como Narón e Fene que concebiron e lideraron a iniciativa de planificación territorial de solo Industrial, chámese-Vilar do Colo e Rio do Pozo - enclaves que xogaron o papel de soporte básico para a consumacion dos exiguos expoñentes alternativos á reconversión.
A o exposto hase engadir a mal publicitada condicion de conflictividade da comarca e o concepto de que a zona vivia mais da subvención que da competitividade, aspectos que ainda sendo incertos, teñen moito que ver nesta factura continua e, polo que parece, perpetua que nos segue pasando o sector.
O fio do exposto, IEN por Europa non quere deixar pasar a oportunidade de saudar de forma especialmente entusiasta a proposta, iniciada este mesmo ano de 2009, polo grupo de axentes e particulares reunidos en torno a Rumbo 21. E felicítase porque esta proposta recolle en boa parte, senón en todo, o paquete de demandas que desde fai anos constitúen unha das principais actividades grupales da asociación que hoxe eiqui represento.
Por este motivo, creo que é necesario recordar que xa no 2004, IEN por Europa iniciaba ante a Comisión Europea, a través da Dirección Xeral de Competencia, mediante unha reunión na que, o 28 de xullo de devandito ano, participou a súa responsable, Loretta Dormal-Mariño, e en representación da asociación empresarial, o seu presidente, Manuel Pérez Pérez, e o que lles fala en calidade de secretario xeral da asociación, un intenso labor encamiñado a favorecer por parte da Unión Europea unha revisión dos acordos de 2004 que permitiron ampliar ata o 31 de decembro de 2014, o veto que mantén as restricciones para o acceso á construción civil convencional do estaleiro de Fene.
Este conxunto de accións estiveron acompañadas, ao longo dos últimos catro anos, por un bo número de iniciativas dirixidas tanto a concienciar ás autoridades comunitarias, como ás españolas e galegas, así como ao conxunto dos axentes sociais e entidades empresariais, do peculiar e esencial papel que xoga a factoría fenense no tecido industrial desta Comunidade, así como no conxunto do país.
Tales accións obtiveron amplo eco, tanto no Parlamento Galego, onde o conxunto dos partidos políticos apoiou demandas paralelas ás reclamadas por IEN por Europa, como nun bo número das corporacións locais que conforman o área de influencia do estaleiro.
As reclamaciones de IEN por Europa fixeron especial fincapé nas consecuencias sumamente negativas que para o futuro do estaleiro tiveron os acordos de 2004 entre o Goberno español e a Comisión Europea ca equiescencia de certos sindicatos, xa que reducían á mínima expresión o persoal da operativa directa da factoría, ampliaban noutros oito anos o veto comunitario 'que inicialmente finalizaba o 31 de decembro de 2007' e, para rematar, constreñía ao ámbito estrictamente de construción militar a actividade fabril da factoría.
Xa no encontro coa directora xeral de Competencia, IEN por Europa deixou patente a súa preocupación polas consecuencias que tales acordos implicarían para o tecido industrial da comarca ferrolana. Tales circunstancias non foron, con todo, tidas en conta por Bruxelas nin polo Goberno español, que, como firmantes do acordo, volveron a cercenar, se non a afundir de forma definitiva, o futuro da construción naval civil pública en Galicia.
Os acontecementos dos últimos meses, evidenciados nas declaracións de diversos responsables políticos pero, sobre todo, nas do presidente do Goberno español, José Luís Rodríguez Zapatero, no sentido de que o Executivo está disposto a abrir unha nova fronte de diálogo coa Comisión Europea para renegociar devanditos acordos e posibilitar a recuperación da actividade naval civil na antiga Astano, son, sen dúbida, reflexo da peculiar situación pola que atravesa a economía mundial e eco fiel da necesidade de potenciar aqueles sectores de evidente peso no desenvolvemento industrial e social dunha comunidade autónoma como a galega.
Para IEN por Europa, o sector da construción naval pública non pode ser alle
A resolución pola que se adopta o proceso de reconversión tivo as súas orixes tanto na crise da construción naval, iniciada na década dos 70 do pasado século, como na negociación na que estaba inmersa España cara á súa plena integración na Unión Europea.
Deste xeito, ás condicións de mercado sumáronse os intereses por regular o sector da construción naval comunitaria, cuns reaxustes que, como se sabe, tiveron como principal vítima propiciatoria, á antiga Astano, pero en todo neste proceso prevaleceu en cuberto o obxectivo de favorecer os intereses de países como maior 'peso' na Unión en detrimento das cuotas de produción que en boa lóxíca debéran corresponder o Estado Español.
Esta situación, e o feito de supeditar xa desde principios dos 80, o futuro do estaleiro de Fene aos intereses doutras territorios, aboca á esta factoría a iniciar un proceso de lento pero constante declive que se materializa de forma dramática na desaparición de man de obra directa, nunca amortizada pese ás continuas promesas, e que tamén ten importantísimas repercusiones na industria auxiliar.
A falta dunha planificación estatal coordinada, acompañada do deseño de políticas paliativas que limiten o alcance da crise, e o elevado grado de improvisación, que ten as súas causas na necesidade de converxer no espazo europeo a un custo que, como se sabe, tamén pasou importantes facturas noutros sectores estratéxicos de Galicia, como o do rural, coa redución da cota de leite por exemplo, sumaráse aos intereses dos países máis importantes da UE por afianzar a súa posición no sector naval a costa, neste caso, de restrinxir toda posibilidade de recuperación do que é considerado como o principal estaleiro europeo.
Ao compoñente europeo sumarase, sen dúbida, o español propiamente devandito. Cunha estrutura de construción naval que inclúe as tres costas españolas e afecta a catro comunidades autónomas, Galicia, Asturias, País Vasco e Andalucía, un dos principais problemas que se suscita ante os requerimientos europeos de redución do tonelaje en construción é o de reestructurar un sistema cunha forte e histórica implantación que ía pasar un alto custo segundo as rexións, pero que tamén supuxo a aplicación de elementos de discriminación, dependentes en maior medida da procura do 'equilibrio' interterritorial que de cuestións racionalmente organizativas e económicas que aínda hoxe seguen coleando como, recordemos, sucedeu no caso da contratación de cascos metaneros a Cádiz no canto de Fene, pese á proximidade deste último.
Se priman, nunha palabra, os intereses políticos sobre os económicos.
Primeiro, os europeos, conscientes da forte competencia que representaban os estaleiros españois 'e moi particularmente o de Fene'
Segundo, os españois, motivados na súa maior parte pola necesidade de 'zanxar' a negociación con Europa e entrar nela tralo longo esforzo de cohesión ao que xa se estaba vendo sometido o conxunto do país.
E terceiro, e isto adquire se cabe maior grado de responsabilidade no plano político, polo relativo papel que cada comunidade autónoma afectada, xoga no mapa político español en cuestións tan trascendentales como
-o dos efectos dun proceso de reconversión en relación co nivel de ocupación no sector industrial,-o peso demográfico das zonas afectadas, a contribución ao país da comunidade correspondente,
-ou, de forma máis peregrina pero non menos importante, pola praza de poder político en xogo segundo as zonas de interese.
A repercusión destes parámetros é farta coñecida. Así, a un proceso inicial que únicamente tivo resposta na creación de mecanismos como os Fondos de Promoción de Emprego aínda que tamén no desenvolvemento de importantes iniciativas en materia de formación e capacitación profesional, tanto na industria principal como na auxiliar, e que estivo presidido máis pola vontade de contrarrestar a contestación social que por cuestións de eficiencia e de operatividade.
A improvisación contribuíu deste xeito a fomentar dous aspectos que dominaron, o escenario económico e social da comarca de Ferrol.
Pois por unha banda, as medidas foron de todo ineficaces, xa que inicialmente non se creou industria alternativa 'son soados os fracasos de empresas aos que foron a parar ou se lle adxudicou destino os excedentes do sector naval' (chámese Rubber, O Cisne, a fantasmada da SIV e un longo etcétera).
Nin tampouco se conseguiu racionalizar a produción á marxe da subvención estatal; circunstancias que acabaron propiciando, como se sabe, que xa a principios desta década, se mantiveran situacións como a da aplicación de fondos estatais e comunitarios no mantemento da actividade naval pese á prohibición comunitaria en tal sentido. Cicais a -única excepción de eficiencia tivo a paternidadeno no foro dos concellos como Narón e Fene que concebiron e lideraron a iniciativa de planificación territorial de solo Industrial, chámese-Vilar do Colo e Rio do Pozo - enclaves que xogaron o papel de soporte básico para a consumacion dos exiguos expoñentes alternativos á reconversión.
A o exposto hase engadir a mal publicitada condicion de conflictividade da comarca e o concepto de que a zona vivia mais da subvención que da competitividade, aspectos que ainda sendo incertos, teñen moito que ver nesta factura continua e, polo que parece, perpetua que nos segue pasando o sector.
O fio do exposto, IEN por Europa non quere deixar pasar a oportunidade de saudar de forma especialmente entusiasta a proposta, iniciada este mesmo ano de 2009, polo grupo de axentes e particulares reunidos en torno a Rumbo 21. E felicítase porque esta proposta recolle en boa parte, senón en todo, o paquete de demandas que desde fai anos constitúen unha das principais actividades grupales da asociación que hoxe eiqui represento.
Por este motivo, creo que é necesario recordar que xa no 2004, IEN por Europa iniciaba ante a Comisión Europea, a través da Dirección Xeral de Competencia, mediante unha reunión na que, o 28 de xullo de devandito ano, participou a súa responsable, Loretta Dormal-Mariño, e en representación da asociación empresarial, o seu presidente, Manuel Pérez Pérez, e o que lles fala en calidade de secretario xeral da asociación, un intenso labor encamiñado a favorecer por parte da Unión Europea unha revisión dos acordos de 2004 que permitiron ampliar ata o 31 de decembro de 2014, o veto que mantén as restricciones para o acceso á construción civil convencional do estaleiro de Fene.
Este conxunto de accións estiveron acompañadas, ao longo dos últimos catro anos, por un bo número de iniciativas dirixidas tanto a concienciar ás autoridades comunitarias, como ás españolas e galegas, así como ao conxunto dos axentes sociais e entidades empresariais, do peculiar e esencial papel que xoga a factoría fenense no tecido industrial desta Comunidade, así como no conxunto do país.
Tales accións obtiveron amplo eco, tanto no Parlamento Galego, onde o conxunto dos partidos políticos apoiou demandas paralelas ás reclamadas por IEN por Europa, como nun bo número das corporacións locais que conforman o área de influencia do estaleiro.
As reclamaciones de IEN por Europa fixeron especial fincapé nas consecuencias sumamente negativas que para o futuro do estaleiro tiveron os acordos de 2004 entre o Goberno español e a Comisión Europea ca equiescencia de certos sindicatos, xa que reducían á mínima expresión o persoal da operativa directa da factoría, ampliaban noutros oito anos o veto comunitario 'que inicialmente finalizaba o 31 de decembro de 2007' e, para rematar, constreñía ao ámbito estrictamente de construción militar a actividade fabril da factoría.
Xa no encontro coa directora xeral de Competencia, IEN por Europa deixou patente a súa preocupación polas consecuencias que tales acordos implicarían para o tecido industrial da comarca ferrolana. Tales circunstancias non foron, con todo, tidas en conta por Bruxelas nin polo Goberno español, que, como firmantes do acordo, volveron a cercenar, se non a afundir de forma definitiva, o futuro da construción naval civil pública en Galicia.
Os acontecementos dos últimos meses, evidenciados nas declaracións de diversos responsables políticos pero, sobre todo, nas do presidente do Goberno español, José Luís Rodríguez Zapatero, no sentido de que o Executivo está disposto a abrir unha nova fronte de diálogo coa Comisión Europea para renegociar devanditos acordos e posibilitar a recuperación da actividade naval civil na antiga Astano, son, sen dúbida, reflexo da peculiar situación pola que atravesa a economía mundial e eco fiel da necesidade de potenciar aqueles sectores de evidente peso no desenvolvemento industrial e social dunha comunidade autónoma como a galega.
Para IEN por Europa, o sector da construción naval pública non pode ser alle
