Xoán Miguéns: "Os avances fan que saian adiante nenos con cada vez menos tempo de xestación"

Nome Xoán Miguéns. Lugar de nacemento Ourense (16 de xullo de 1974). Estudos Licenciado en Medicina e Ciruxía (USC). Cargo Xefe de Rehabilitacion da área sanitaria. Xoan Miguéns é o xefe de Rehabilitación da área sanitaria. Del depende a unidade de Atención Temperá do CHUO, un grupo transversal de oito traballadores que atende cada día a nenos de entre cero e seis anos para previr e corrixir problemas no seu crecemento. Este mes de setembro sumouse ao equipo unha logopeda, logrando así un tratamento integral. Ademais, forman parte do servizo dúas médicas especialistas en rehabilitación con formación específica en Atención Temperá (Cristina Laguna e María Yebra), unha fisioterapeuta, unha terapeuta ocupacional, unha psicomotricista, unha traballadora social e unha psicóloga. Polo tanto, é un servizo transversal. A unidade crece. A Atención Temperá está a cobrar maior relevancia? Dentro do espectro de nenos que se poden tratar en Atención Temperá, hai doenzas que teñen frecuencia fixa, coma a parálise cerebral. Isto non varía. Pero si que é certo que os avances hospitalarios en obstetricia (especialidade médica que se ocupa do embarazo, o nacemento e o posparto) permiten que saian adiante nenos con cada vez menos tempo de xestación. E a Atención Temperá é un signo de avance e da boa saúde do propio sistema sanitario, cando xa non se atenden soamente doenzas agudas ou infeccións, senón que se fai prevención cos recén nacidos e se aplican diferentes tratamentos para evitar consecuencias futuras. A Atención Temperá é un signo de avance e da boa saúde do propio sistema sanitario O servizo viuse moi afectado pola pandemia? A pandemia afectou a toda a Seguridade Social, e tamén á Atención Temperá, aínda que non tanto coma noutras áreas. Pero é inevitable, porque se un pai dá positivo ese neno ve retrasada a súa atención. Isto xerou moita angustia ás familias. Que patoloxías se tratan desde este servizo? Por un lado, temos a síndrome da parálise cerebral, que pode afectar de forma grave a algúns nenos e máis leve a outros, e garda relación con momentos previos ou posteriores ao parto. Os nados pretérmino tamén supoñen un volume importante da atención. Son nenos que naceron con menos de 37 semanas de xestación e, por tanto, atópanse en situación de risco, aínda que non se rexistrase ningún dano específico. Tamén tratamos enfermidades raras. Cada vez máis, porque cada vez afínase máis o diagnóstico. E, por suposto, problemas na coordinación, a socialización, a linguaxe ou a audición. Ademais, dotamos de dispositivos, como cadeiras adaptadas ao neno, ou próteses. E, co paso dos meses, tentamos igualar a idade biolóxica coa cronolóxica. Todo dentro dunha excelente liña de colaboración co servizo de Pediatría. E, se ben noutras comunidades se paga unha cuantía fixa por este servizo, aquí non hai cargo para as familias. E, ademais da análise para detectar enfermidades metabólicas que se fai a todos os recén nacidos (‘screening’ neonatal, onde se toma unha mostra de sangue), nos casos nos que é necesario elabórase un estudo completo con diferentes probas para analizar doenzas conxénitas de importancia. Teñen relación as doenzas que se atenden na unidade con malos hábitos preparto? A día de hoxe, salvo por casos excepcionais, non se trata de casos nos que se puxera en risco ao bebé. Hoxe en día, os pais están moi formados e hai un seguimento moi correcto dos embarazos. Pero moitas veces teñen a sensación de que fixeron algo mal. Polo tanto, hai que desterrar a idea de que existe unha culpabilidade, porque este sentimento xera moito disgusto. Temos que asumir que sempre haberá certo risco nun nacemento. Recordo que hai 20 anos, cando comecei a formarme, falábase de que un de cada oito nenos recén nacidos desenvolven patoloxías. Esta porcentaxe baixou moito, pero non se pode reducir a cero, nin aquí nin noutros países desenvolvidos, como pode ser EE.UU. Hai cousas que non se poden controlar. Tódolos meses xorden novos casos. Forma parte do risco de nacer e de vivir. Hoxe en día, os pais están moi formados e hai un seguimento moi correcto dos embarazos Hai casos nos que as familias tardan en levar aos seus nenos á unidade, retrasándose o seu tratamento? Resulta excepcional, e só se rexistra en casos máis leves (coma os de mala pronunciación) ou por circunstancias familiares difíciles. Aínda sucede, pero é cada vez menos frecuente. O normal é que o neno chegue xa desde a UCI pediátrica: a Atención Temperá é temperá en tódolos sentidos. Esta unidade compleméntase con outros servizos externos? Afortunadamente, a día de hoxe o sistema proporciona recursos para que os pais poidan ter alternativas. As alteracións de escritura e lectura aténdense tamén nos colexios, de forma que os nenos non sempre son tratados no hospital, se non precisan unha atención global. Ademais, sen depender no Sergas nin da consellería, hai concellos e mancomunidades que propuxeron un servizo extra, máis cómodo e accesible para as familias que residen neles. En canto á Atención Temperá que depende do Sergas, mantense durante todo o ano no CHUO e ademais pasamos consultas tódolos meses no Hospital Comarcal de Valdeorras. As familias valoran o servizo? Si. Aprecian contar cunha unidade especializada, con profesionais que só se adican a isto. En situacións complicadas como as que atravesan moitos nenos, todo o que se fai pode parecer pouco, pero non recordo recibir ningunha reclamación no que va de ano. Como responsable, isto tranquiliza moito. Tratándose dun servizo transversal, ¿supón moito esforzo manterse ao día de todo o avance do saber? Non queda outra en calquera parcela da Medicina. O que estudas hoxe, pasado mañá pode cambiar. Precisas dunha actualización continua que consome horas do teu tempo libre. Nestes tempos de pandemia, as TIC favoreceron que este proceso de formación continua non se interrompese, e pasamos moitos fines de semana intercambiando información entre profesionais do ámbito da saúde. É clave poñer en común a información? Da parcela máis pequena da Medicina, precisarías oito horas diarias para ler os resumos dos estudos que se publican. Isto é inabarcable se non filtras dalgún xeito.