Falar abertamente da morte lonxe destas datas é algo anecdótico. Só nos atrevemos a vivila en intimidade, en privado, porque medramos con esa lei non escrita que se nos ensina dende pequenos: contención e silencio
Estes días as redes sociais inúndanse de mensaxes a favor ou en contra de Halloween ou do Samaín. Calquera debate é válido para non falar da súa protagonista, desa que todo o cambia, vidas, persoas e familias, coa naturalidade que merece. Falar abertamente da morte lonxe destas datas é algo anecdótico, moito menos aínda se non se produce o marco adecuado: un hospital, un tanatorio, a consulta dun psicólogo. Non estamos afeitos, dános vergoña. Só nos atrevemos a vivila en intimidade, en privado, porque medramos con esa lei non escrita que se nos ensina dende pequenos: contención e silencio. Porén, as ausencias son soberanas, aínda que pasen décadas, que se fragmenten os recordos, se evaporen os olores, as risas, por moito que arrefríen os abrazos, a pegada daqueles que nos importan farase permanente, unha raíz que atravesa os anos imparable.
Provócanos tanto medo que preferimos vivir coma se non existise; algúns chegan a amosar de forma pornográfica unha imposible e constante felicidade que en moitos casos roza o vomitivo. Témoslle pavor porque a morte é o único que nos iguala a todos, o único común entre calquera nacionalidade e cultura. Pouco importa a nosa relixión ou ateísmo, a dor sempre é a mesma: penetrante e explosiva, estafadora e inxusta coma un contrato leonino. Cada un sobrevive como pode: negación, fuxida, paciencia, humildade. Incluso hai quen pode vela aproximarse entre as néboas da rutina do mesmo xeito que un animal presinte a chegada do cataclismo. Non, non é un sexto sentido, é o instinto avisando.
Encántanos idealizala e fabular sobre ela dende hai séculos: as coplas de Jorge Manrique, o Septimo Selo de Bergman, A morte de Marat, son algúns exemplos. Pero na realidade a morte soe ser moito menos artística. Adolescentes que se suicidan, pais que morren de infartos, accidentes de avións, de coche, de tren, atropelos, guerras e enfermidades. Na televisión a morte monopoliza telexornais. De cancro morría en decembro do 2012 a nai de Sufjan Stevens; a pasada primavera publícase 'Carrie and Lowell', unha auténtica obra mestra sobre a morte, o queda tras ela e o amor incondicional a un ser querido. O monstro de Carrie eran a esquizofrenia, a depresión, o alcolismo, a drogadicción. Nunca quixo que Sufjan e seu irmán a visen posuída polo seu fracaso vital, de aí que os abandonase. Criados co pai e a segunda muller deste, afeitos a saber pouco da súa nai, a luz chega cando Carrie casa con Lowell (fundador xunto con Stevens do selo discográfico Asthmatic Kitty). Pasaban os veráns os catro xuntos na pequena cidade de Eugene en Oregón. Os nenos perseguían ás súa nai por toda a casa coma cadeliños, adorábana. Foron os mellores anos, sen dúbida. Stevens é quen de medrar cunha nai ausente, chea de miserias, mais só no momento en que esta morre a ausencia se volve auténtica. Non esperaba aquela escuridade que todo o arrasa. Cando xa non queda nada, el pode sentila dentro, mire cara onde mire, faga o que faga. E volven os recordos que semellaban tan afastados: o 4 de xullo, o abandono ás portas dun videoclub cando os irmáns só teñen tres anos. O desexo de volver atrás, ser grande para salvala da súa pena. Telo sabido. Quen non o desexou algunha vez? Ese “All of me wants all of you”, imposible traducir todo o amor do fillo pola nai. O esplendor que Sufjan recoñece na súa sobriña. A beleza que calquera de nós atopamos nas nosas propias vidas cando nos atrevemos a mirarnos nos espello do tempo.
Por tradición, por costume, polo que sexa, cemiterios abarrotados de flores no día máis triste do ano.
