O exiliado colorista da Revolución

No cerne da semana ourensá das Industrias Culturais e Creativas caeu nas miñas mans o nome deste ourensán de segunda xeración que pode ser considerado un magnífico corolario destes días e un exemplo máis da creatividade con xenes ourensáns que a diáspora ten deixado espallada pola rosa dos ventos. Neste caso no marco da castrista revolución, que tantas esperanzas xerou como frustracións provocou cando comezou a afogar a liberdade dos que -coma el- a apoiaron para, precisamente, poderen sentirse libres. Fillo do matrimonio formado polos ourensáns Antonio Fernández de la Fuente e Julia Reboiro Vázquez, que, coma tantos, un día albiscaron na idealizada illa de Cuba un futuro ilusionante e recalaron na pequena cidade portuaria de Nuevitas (Camagüey), Antonio Fernandez Reboiro naceu xa alí un día despois da celebración do Nadal de 1935. Logo das lóxicas dificultades que todo inmigrante tivo que superar para lograr un asentamento digno na illa caribeña, a súa infancia e xuventude correu no marco acomodado dos almacéns “La Francia” que seu pai lograra fundar na emerxente Nuevitas, ata o punto de que, como el mesmo diría máis adiante “me matriculé en medicina porque era costumbre entre las familias españolas que el hijo mayor fuera médico”. Sen embargo, o xove Antonio xa comezara a sentir fascinio polo deseño, organizando os escaparates e proxectando e definindo a publicidade do negocio familiar, así coma doutros establecementos comerciais da cidade natal e, malia que cumpriu inicialmente co desexo paterno de ter un médico na familia, coa chegada de Fidel á Habana e no medio dun ambiente “de gran agitación”, decidiu que a súa actividade profesional ía estar lonxe da medicina e máis preto da comunicación e do deseño ó que lle dedicaría o restos dos días. Comezou como director e deseñador da revista “Havana picture guide”, ata que “el gobierno de la revolución decidió suprimir la prensa privada y el Instituto Nacional de Turismo nos ahogó”,tal como lle relatou ó historiador do cine, Antonio García-Rayo, nunha conversa para o libro “El cartel de cine cubano” publicado por este no ano 2004. Eran os primeiros síntomas de que non todo ía correr por unha alfombra de flores no contexto da recén nacida revolución e, por máis que lle encargaron o deseño do cartel e algunhas publicacións do Congreso Internacional de Arquitectura, que empezou a traballar no servizo de publicacións do Ministerio da Construcción e se matriculou na facultade de Arquitectura, a primeira “caza de brujas que provocó depuraciones por razones políticas y tendencias sexuales y lanzó al exilio a cientos de estudiantes, entre los que podría haber estado yo”, aconselloulle non continuar cos estudos de deseño, cruzándose, pola contra, con dúas persoas que habían marcar o seu camiño no futuro. O primeiro foi o por el chamado “padre del cartel cubano de cine”, Saúl Yelín, e o segundo, o director do Instituto Cubano de Arte e Industrias Cinematográficas, Alfredo Guevara, un amigo da época universitaria de Fidel que aínda que se mantivo fiel á revolución cosegiui que o ICAIC fose unha burbulla de liberdade creativa onde Fernández Reboiro produciu, entre 1963 e 1980, o groso da súa colorista e vangardista obra cartelística que hoxe se conserva en museos tan emblemáticos coma o Ermitage de Leningrado, o Moma de Nueva York, o Pompidou de París, así como os de Varsovia, Munich, a Biblioteca do Congreso de Washington ou -xa aquí en Galicia- o “Carlos Maside” de Sada, onde espuxo en 1980. A perda da familia, o “Mariel” e un silente final no nicho 937 do cemiterio de Alcorcón Antonio F. Reboiro na casa de Alcorcón na que residiu os últimos anos (2015). Mentres a súa creatividade transitaba por días de gloria na dourada gaiola do ICAIC e os seus traballos eran admirados fóra do país, a súa vida persoal descompúñase na crúa realidade política e social e na incompatibilidade da súa condición sexual, coa revolución. En 1963, ó tempo que a psicodelia e o popart cubrían de color a súa obra na Habana, o goberno incautáballe o almacén á familia e obrigaba a seu pai -con 60 anos- a traballar “en una fonda de chinos” e ter que aturar mofas do tipo: “¡Te llegó la hora, gallego explotador!”. Isto provocou que os levara con el para a Habana e que comezase a pensar nunha saída de Cuba. A primeira ocasión chegoulle en 1966, “tras la muerte en Orense de una hermana de mi padre, que había dejado una pequeña herencia”. Aproveitou para instalarse en París, traballar en “Elle” e viaxar por Europa, ata que unha enfermidade terminal do pai o obrigou a regresar. Pero xa o ICAIC non era o mesmo. Foi acusado de “frívolo, incapaz y dudoso políticamente”, o que non lle restou folgos para continuar creando deseños que transcendían dos principios estéticos da revolución, pois os seus carteis eran os elixidos pola xuventude para colgar nas súas habitacións. O réxime facíase cada vez máis abafante e tralo “éxodo del Mariel”, que en 1980 ocasionou a saída de 125 mil cubanos cara Miami -“escoria humana” para Fidel-, Reboiro aproveitou un convite do festival de Cannes para quedar en España, deixando atrás “mi casa, mis libros, mis recuerdos, mi familia, mis amigos y hasta mis muertos”, non en van, os seus dous irmáns, empregados do goberno, tardaron 20 anos en contactar con el. Pero tampouco aquí sería recibido con rosas, xa que algúns deseñadores ós que coñecera en Cuba, “me consideraron un reaccionario por haber huído de una revolución que ellos tenían idealizada”. Catro décadas viviu en Madrid ligado sempre ó deseño, pero dun xeito moito máis anónimo, ata que, nos primeiros de xaneiro de 2020, a súa cor fundiu a negro e unha ducia literal de familiares e amigos introduciron silentes as súas cinzas no número 937 do cemiterio de Alcorcón.