Guillermo Álvarez e o cine mexicano

A chegada dunha nova edición do OUFF ás salas ourensás e a omnipresenza do cine na cidade durante toda a semana leváronme a exhumar ó descoñecido -para nós- Guillermo Álvarez Díaz “Bianchi”, un mozo de Avión que, coma tantos, procurou acougo no país azteca. Dotado dunha voz profunda e dun físico baril, gozou do favor do público mexicano en tódolos rexistros escénicos polos que pasou, sempre nun plano secundario e moi a miúdo como “El gordito Bianchi”, que así foi coñecido pola xente daquel país. O director de cine mexicano, Arturo Ripstein, un dos protagonistas da gala inaugural do festival de cine ourensán o pasado venres, foi parco en palabras ó recibir a calpurnia de honra internacional. Se se estendera un chisco ou fixera un esforzo de memoria, ademais de citar ó que fora mestre del nos albores da súa carreira, Carlos Velo, posiblemente caería na conta de que polo medio dos sets de rodaxe, sen moita parafernalia pero cunha notable presenza física e de voz, andaba “un rechoncho gallego con corazón de oro y voz de trueno” que respondía ó nome artístico de Guillermo Álvarez Bianchi. Cando menos, iso aconteceu en “El ángel exterminador” (1962) de Buñuel, na que Ripstein oficiou de asistente de dirección e na que actuaba como actor de reparto aquel ourensán que a finais de abril de 1931 -con só 16 anos e a república en éxtase- soltou a man da nai, termou da maleta e ollou por derradeira vez a humilde casa de Mouriscados (Avión) para dirixirse a Vigo e de aí ó país que tanta fidelidade como afecto lle regalaría ó longo de toda a vida. Fillo do humilde matrimonio formado por Maximino Álvarez e Carolina Díaz e cunha formación de primeiras letras pero cuns devezos irrefrenables por aprender, Guillermo pisou a inmensa planice lacustre da capital azteca enganchado á inexorable cadea migratoria que levaba décadas mantendo ligadas as montañas de Avión co país centroamericano e coma un elo máis da mesma comezou a probar canto oficio lle foi ofrecido, porque o seu desexo era beber a caneiro cheo o futuro e contribuír á mellora económica da nai e da súa irmá Blanca, en Mouriscados, xa que o seu irmán José elixira como destino Venezuela. Traballou de sol a sol como vendedor de porta aberta, aproveitou a noite para obrar como panadeiro e cando aínda lle quedaba tempo libre utilizouno para aprender -autodidacta- os segredos da fotografía, oficio que non só lle abriría o escaparate cara unha inimaxinable traxectoria profesional, senón tamén a porta pola que lle entrou o doce arrecendo do amor perenne. Fose por sorte, visión de futuro ou pura estratexia comercial, Guillermo decidiu abrir un estudo no corazón comercial do distrito federal, a coñecida rúa San Juan de Letrán (hoxe coñecida como Eje Central Lázaro Cárdenas, na memoria do admirado presidente) e “un lugar -escribe o cronista- en donde la gente podía ‘sanjuanear’, que se refería a irse de compras, divertirse en los teatros o en los cines o tomarse la postalita instantánea con aquellos fotógrafos ambulantes que se dejaban ver con sus enormes cámaras”. Un deles foi o propio Guillermo quen, aproveitando a cercanía dos grandes estudos de cine do momento comezou a retratar as primeiras figuras da gran pantalla, chegando a ser coñecido como o fotógrafo das estrelas. Asomaba o éxito á súa vida, pero os momentos primordiais aínda os tiña por escribir. O primeiro chegou un día de 1948, cando pola porta do estudo entrou unha moza de orixe guatemalteco que ía de paso cara o soño americano e precisaba unhas fotografías para a documentación. Chamábase Hilda Estrada e ós poucos días non só xa estaba traballando con el, senón que entre ambos xa prendera a labarada que os fundiría nun só. O segundo foi en forma de traxeado productor, que ó saber das dotes musicais de Guillermo (tocaba a gaita, o acordeón, a guitarra e a frauta) e escoitar a súa prodixiosa voz recomendoulle que fora probar sorte na radio. Unha vida a carón de Pedro Infante, María Félix, Jorge Negrete, Cantinflas, Buñuel... Bianchi púxolle voz a personaxes coma o Sr. Rajuela de Los Picapiedra. Non tardou moito, Guillermo, en facerlle caso ó visionario executivo e na radio debutou como acordeonista no anuncio dun xabón, na compaña do que co tempo sería o gran actor Germán Valdés. Agora si que os grolos do futuro desexado comezaban a saber porque xa non eran soños só, senón lambetadas de zucre saborosas. Consciente das súas potencialidades e dos seus límites, pero sen perder un acio só do seu afán por mellorar comeza a explorar outros rexistros escénicos coma o teatro, a dobraxe, a emerxdente televisión e, loxicamente, o cine, que tamén lle chegou por casualidade ó ter que substituir nun papel secundario a un actor indisposto. É certo que nunca logrou papeis que lle permitiran demostrar as súas habilidadades interpretativas en rexistros de cabeceira. Sen embargo, contan os seus cronistas mexicanos que dende que se iniciou no celuloide participando en Jesús de Nazareth (1942), non parou de traballar durante as catro décadas seguintes. Algúns dos máis destacados foron “el español don Eladio, dueño del hotelucho El Paraíso en el melodrama Cuarto de hotel (1952)”, co que gañou o “Ariel a mejor Actor de cuadro”, o papel de Rico, “hombre de baja catadura moral en el melodrama Espaldas mojadas (1953)” sobre os mexicanos que cruzaban a fronteira cos Estados Unidos; como Jerónimo, “el sirviente del rico tío Porfirio en la comedia Pensión de artistas (1956)”; como marido da marquesa de Valdefuentes “en el ambicioso melodrama La torre de marfil (1957)”..., e así -segundo os seus biógrafos- ata máis de 200 películas, aínda que a el gustáballe cifralas en máis de 360. Dotado, ademais dunha habilidade singular para o drama e para a comedia, foron comúns e repetidos os seus papeis como cantineiro e, malia que, como queda dito, nunca logrou un protagonista de cabeceira, si puido presumir de ter coincidido con algúns dos máis celebres artistas da época como Germán Valdés, Pedro Infante, María Félix, Cantinflas ou Jorge Negrete, e ter traballado para algúns dos directores máis recoñecidos, como Luis Buñuel, Roberto Gavaldón, Ismael Rodríguezou Juan Bustillo Oro, ata que un infarto fatal na madrugada do 26 de agosto de 1982 fundiu a negro e colocou o “The End” na longametraxe da súa vida.