Se non me engano a primeira vez que entrei nunha sala de festas foi na terceira semana de xullo de 1973. E foi en París. No Bataclan.
Algunhas ducias homes e mulleres de hoxe, nenos e nenas que eramos no Ourense do tránsito da década dos sesenta aos setenta, cando escoitamos o nome do lugar do principal atentado de París, repetimos entre dentes: Bataclan!!! E creo que os aínda os menos memoriosos axiña nos lembramos de Raquel Santamarina coa súa actividade desbordante en favor da Tuna de Santo Domingo, da Parroquia, dos velliños do asilo e de canta actividade solidaria se lle puxera a tiro; e do Feijoo, cos seus lentes de curuxa boa, ollada despistada e esforzo na coordinación daquelas bandurrias, guitarras e laudes da tuna; e de Reme coa súa pandeireta dando cabriolas no medio do círculo; e de Andrés coa súa voz e a súa guitarra... E de tantos outros. En fin. Eu nunca fun membro da Tuna de Santo Domingo, non por ningunha razón especial, aínda que creo que o meu oído musical, cunha elevada dificultade para distinguir a gaita do piano, algo debeu influír. Pero o caso é que naquela viaxe de 1973 alá fun acompañando a miña irmá Currusca, que tocaba a bandurria. E foi unha experiencia iniciática da que gardo centos de lembranzas. Lembro, por exemplo, o Albergue da xuventude da Porta de Italia en París, e lembreino hai uns anos cando me cadrou revisitalo cos meus alumnos, nunhas novas instalacións que fixeran á marxe dos barracóns abandonados. E lembro Rudesheim, no val do Rhin, co seu monumento á unificación alemá onde subiramos, tamén por primeira vez, nun teleférico... Ou Vianden, no norte de Luxemburgo, lugar idílico na fronteira con Alemaña, onde comín patacas fritas con vinagre, sal e mostaza e paramos nun albergue extraordinario, con liteiras e sábanas en forma de sacos de durmir... Ou lembro que como pasmóns víramos televisión en cores en moitos lugares públicos ou revistas nos quioscos que levaban nas portadas chicas sen roupa... Pero sobre todo, lembro os encontros cos emigrantes. Xuntos, saudosos agradecían calquera contacto con cousas que lle lembraran á terra de onde saíran, incluso aquelas cancións de tuna ou populares nas voces e instrumentos daqueles nenos que levaban a mellor intención e vontade e que actuaban onde eles se xuntaban. Por exemplo, no Bataclan.
Si. Estou seguro que se repasamos as edicións daqueles anos de La Región Internacional, aparecerán moitos destas actuacións en Francia, Alemaña, Bélxica, Holanda, Suíza... Veremos alí fotos e titulares con referencias á tuna e ao Bataclan. Pero imposible ver a importancia que aquelas viaxes tiveron na vida de moitos de nós, predispostos á ósmose e cos ollos abertos. Aprendizaxe da diversidade, da flexibilidade e da adaptación. Saiamos ben guiados por Raquel –e as nais colaboradoras- a alegrar –entreter é unha forma- aos emigrantes e a que visemos mundo e vivísemos experiencias novas. Lembro o escenario do Bataclan cheo de luces de cores, e mesas debaixo dos palcos superiores, con personaxes pintorescos –algún travestí había por alí- e cheo de galegos e portugueses emocionados con tan pouca cousa que era, en realidade, moita. E lembro, claro, a actuación da tuna naquel escenario grandioso, que onte quedou tinxido en sangue.
Malditos asasinos que me fan evocar lembranzas felices. Non pode haber un deus que mande matar así. Malditos sexan.
