Para os turcos un kiosko era unha construción lixeira, normalmente de madeira, de recreo, que lles lembraba os tempos en que deambulaban polas estepas asiáticas. Despois petrificáronse e así hai xoias palacianas como o kiosko dos azulexos dentro do palacio Topkapi de Estambul onde os sultáns enredaban co tempo, as súas odaliscas, almofadas e música, vendo ao lonxe os barcos entraren polo Corno de Ouro. E cando chegou a palabra kiosko a Europa, choutou dos xardíns dos palacios xermánicos e eslavos que copiaran aos turcos, ás construcións nas que se empezaba a vender a prensa no medio das rúas e prazas; e logo tamén, aos telephon kiosk, esas “cabinas” vermellas de cristalciños, sempre vistas nas películas en branco e negro entre a néboa londinense.
Entre nós, kiosko -quiosco, seica se escribe agora- é lugar de venda de prensa e pequenas cousas, pero tamén lugar de socialización e palique mañanceiro. O quiosco do Javier, na rúa Samuel Eiján, leva o nome de “Ely” que era o hipocorístico da súa nai, Elisa, a fundadora. Hoxe atendido por el, Javier e a súa encantadora esposa Rosa... vai pechar a fin de ano. Por xubilación. E alégranos e dóenos. Alégranos porque a palabra xubilación vén xusto antes ca xúbilo no dicionario. É a alegría da chegada a meta dunha vida se non regalada, si, polo menos, sen tanta obriga inmediata. Pero dóenos pola perda. Polo oco especial que deixa. Si. A prensa, o papel impreso, están en retroceso. Se nos poñemos a pensar nos pequenos locais de venda de prensa que levan pechado, arrepiámonos coa evolución dos tempos e das cousas. Primeiro foi o do portal ao lado do Tanco do Paseo; despois tocoulle ao Aníbal do portal da Avenida da Habana, ao lado do daquela Sila, hoxe Princess; logo chegoulle a hora ao arxentino de Bedoya; e ao de Salesianos, onde tamén se compraban cigarrillos soltos... En fin, as construcións de ferro e vidro imitantes século XIX, como as que estaban na parte superior do San Lázaro, da Alameda, do Parque da Ponte... tiveron menos vida. E vou parando. Non porque non haxa máis desaparicións, senón porque me desvío do tema: Ocos e cicatrices.
Todos temos cicatrices feitas con arestas das lembranzas de espazos idos. E non é cousa de falarlles da Ibense, ou da Ramos, ou do Alaska, ou do Café Club, ou do Auria ou do Nitons, ou do Papes ou...ou...ou... O tempo, esmagador, cego, sen remorsos, igual que pasa por nós, pasa pola cidade e esta muda, como cando caen os dentes de leite aos nenos, signo de que medran e van para arriba... pero tamén lle caen os dentes aos vellos... E nesta que andamos, non sabemos se é crise de crecemento, ou estertor de morte. Moitos locais pechados aquí e alá. Ás veces rexorden regados pola ilusión de xente nova... pero non sempre prenden. Malos tempos para a épica do emprendemento. Pero non hai outra. Hai que seguir.
E si. O oco que deixará Javier será grande. Pois enchía a rúa coa súa verba intensa, abondosa e amiga; sempre disposto a un servizo, a un favor, a dirixir un paquete, recoller unha carta, deixar un aviso... Así, o quiosco, corazón da rúa, sede da nosa “alcaldía de barrio”. O cabo gastador do Zamora número 8. A memoria viva da esquina vinculada á familia desde os tempos do rei que rabiou. E marcha a encantadora Rosa, coa súa expresividade e paixón amable, detallista e agradable. Si. Vas telo que aguantar todo o día, Rosa. Paciencia.
Os lugares de referencia -e o quiosco Ely si que o é- son, claro, moito máis que espazos físicos. Son lugares humanizados, como os socalcos labrados da Ribeira Sacra. Si, O quiosco Ely, labrado pola man, a palabra e a amizade de Javier e Rosa. O aire correrá máis rápido e frío pola rúa sen vós. Parabéns e sorte na nova vida.
