Hai montes e montañas que teñen máis dun nome. Un visto desde un sitio, outro visto desde outro. Por exemplo a aquel que os nepalís, desde o sur, chaman Sagarmatha -Testa do ceo- e os tibetanos, desde o norte, Chomolungma -Nai do universo- , nós chamámoslle desde 1865 Everest, en lembranza dun cartógrafo de nome George, galés el, que traballou para a coroa británica e foi responsable do levantamento topográfico de boa parte da India.
Non sei se o San Trocado, na beira norte do Miño, por riba de Laias, ao lado do castro de San Cibrán de Las, terá dúas denominacións. Non o sei. Que podía. Por exemplo, o dito en lembranza e honra de San Trocado -evolución popular de Torcuato- e outra, por falar, Coto de Laias. Pero é un supor. Xa lles digo que non o sei. O que si sei é que ten unha vista preciosa do curso medio do Miño.
E agora é suxeito o propio monte á posibilidade dun novo achegamento visual. Cando un vén de Santiago pola nova autovía, xa desde o inicio do inmenso descenso cara ao Miño desde o cruce do Carballiño, aparece maxestuoso e tranquilo, destacando nas liñas do horizonte a sur. Antes de identificalo, pensei se sería o castro de Trelle, tamén cima erguida con vistas fermosísimas, pero quedaba en exceso próximo.
O caso é que cando lle puxen nome lembreime dunha historia que lles xuro que é certa aínda que pareza conto. E asegúrollo porque me sucedeu a min mesmo alí, ao pé da capela da cima do monte. Aí a vai: Un sábado de primavera cunha atmósfera limpísima, hai uns trece anos ou así, subimos a muller e eu coas fillas para visitar o lugar e lembrar os días que participabamos nas escavacións do Museo Arqueolóxico en San Cibrán de Las. A miña pequena corría desbocada e atoutiñante como os nenos que empezan a andar. Nós, dobrados, detrás. De repente, topamos unha parelliña de noivos case adolescentes que estaban tamén admirando a vista e pasando a tarde e levaban un cachorriño branco como unha boliña de neve. Debía ter uns días e andaba medio despistado e asustado sen os coidados da nai cadela, polo que a mociña ía con el no colo o máis do tempo. Era un auténtico peluche. E como ambos estabamos con criaturiñas novas, como bombonciños, demos en falar. Incluso, a mociña ofreceulle o cadeliño para que o collese a miña filla no colo. E foi e colleuno. Sorríulle e inmediatamente lle fincou os dous dentiños que tiña nunha orella. O pobriño do cadelo asustado saltou do colo embaixo chiando como un paxariño e pegou a correr buscando refuxio detrás dos pés da moza. Eu desfíxenme en desculpas: Perdoe, pero seguramente é que o confundiu cun peluche. Ten un idéntico. Seguro que non o mancou. Aínda lle están saíndo os dentes e non ten moita forza. Desculpe, pero isto non o fai habitualmente. Só me faltou dicirlles que estaba vacunada. Despois, loxicamente, botamos unhas risas xuntos.
