Vai andando agosto e, polo menos cando isto escribo, o ceo ameazar ameaza chuvia, pero chover non chove; non o fai nin por un acaso. En xullo, por onde eu vivo, non caeu unha pinga de auga. Resido nun val que foi fermoso, excepcional e único. Nalgunha medida ségueo a ser; aínda que en todo caso o sexa dun modo estraño e mesmo diría que alleo.
Hai trinta anos, cando a vida me deparou este refuxio, entobei nel de xeito consciente e deliberado. Hai quen me redime ou tal pretende deste meu arredado vivir. Faino ignorante do ben que me senta a soidade, do moito rédito que lle levo sacado a conta de escribir novelas e máis novelas; o que é tanto coma dicir que grazas a elas levo vividas ducias de vidas a maiores da miña. As vidas todas que nesas novelas collen. Non foi, non é, pequeno privilexio o desfrutado.
Hai trinta anos, cando a vida me trouxo eiquí era doado atopar mandas de xílgaros revolotexando no comezo das mañás frías, escoitarlle ó cuco o seu canto monótono e doce, pero sempre esperanzador e ilusionante porque viña anunciar o ascenso da luz e unha maior claridade, e, unha vez chegado o vrao, escoitar o rechouchiar das oropéndolas, que por eiquí dan en chamar vichelocregos, e máis o dos merlos, ocupados ambos en papar os figos, mentres pelexaban por eles e todo o seu universo tornábase negrimarelo e tan ansioso como a súa voracidade o permitía.
Iso foi hai trinta anos. Pouco e pouco foron desaparecendo os eidos postos a trigo ou a centeo e ó par deles marcharon os xílgaros e os seus trinos que soaban doces e mainos coma augas duns pequenos cadoiros que vertesen nun illó ata ir parar axiña nun pequeno regueiro servidor dun río luminoso.
Tras das gramíneas e dos xílgaros, fuxiron os insectos que pululaban entre as espigas de trigo e de centeo de xeito que o cuco, o cuculus canorus, marchou tras deles e deixou de vir a nos anunciar a primavera; logo, tras das gramíneas, non sei que peste, acabou ou coas figueiras, donas que eran dun arrecendo que embriagaba tódolos sentidos inducíndoche un respirar longo e repousado, repousado e longo, como só un arrecender de figo é quen de provocar na alma dun mouro e dun cristián, dun tirio ou dun troiano.
Son esas cousas as que unen ás xentes, as que nos levan a considerarmonos semellantes, predispóndonos á concordia. Ouh, a harmonía do cantos dos paxaros, mesmo o graznar dos corvos que cantou Pondal, o dos feros corvos que andaban vagantes polas feras terras do Xallas, terras que non tiñan nin hoxe nin mañán. Incluso eses seus graznidos, coma de carraca atronando nunha semana de paixón, poden chegar xerar similitudes máis propias das especies consideradas menores que das águias reais, en ocasións tan estridentes.
Agora, cando xa nin trigo, nin fermosas libélulas e fráxiles bolboretas; cando xa a penas centeo e prácticamente ningún figo, agora, xa non chove. O verde dos noso campos loce hoxe o marelo da bandeira "Q" que nos barcos indica estar en condición de corentena. Mesmo o nordés non venta este ano como ventou sempre. O zoar do vento é o que as lapas son ó calor; a grandes labaradas enormes incendios e grandes calores e, a maiores ventos, máis espidas as árbores e máis entolecidas as conciencias. En Celanova dicíase que os que bebían auga do cano do norte eran xente moito máis atravesada que as que o facían dos outros tres.
Ouh, os ventos! Hainos que veñen de tantos sitios como rumbos ten a rosa. Hai que ter moita conta deles porque son eles os que tran os aires malos, moito máis abundantes que os bos aires. O aire cativo que tanto afecta á histeria nas mulleres novas. O aire de araña, que produce sarpulidos. O de artesa producido ó subir e baixar nove veces seguida a tapa da artesa, máis se pola cambota da lareira está a entrar un nordés cabrón e frío, pero moi bo sen embargo prás enfermidades da vista.
Queren que siga? Non lles hai máis que recorrer ó dicionario de don Eladio Rodríguez e buscar nel a voz correspondente: aire de píntiga, de alferesía, aire de familia, que xa sabemos todos de que vai, aire de gato... e así seguido aire de morto, aire lurpio, aire de sapo, darse un aire... Don Eladio non deixou un aire a penas sen considerar e definir.
Mágoa non ser eu quen agora de facer o mesmo co rechouchiar dos paxaros, o asubío das cobras, a cor dos ventos ou a diafanidade que os identifica porque haber hai ventos limpos e diáfanos, cheos de luz cando o caer da tarde; o nordés é un deles. No inverno eu adoito aproveitalo pra ler nunha esquinada galería que da ó leste e máis o norte, ocupada de plantas que se dirían exóticas e que non sempre o son; pero que xa son familiares e das que algún día algo lles hei falar: teño, dito sexa a vía de exemplo, unha costela de Adán que é neta dunha que trouxera meu pai da sala de infecciosos do vello hospital de Pontevedra...
