E por qué non facemos unha asociación, ou así, de xentes de máis ou menos a miña idade agrupadas baixo o denominador común de náufragos do século XX que vimos varar nestas praias do XXI na que xa nin pulgas de mar quedan; de xentes que vimos estrar os eidos con mexillóns, pra que estes lles aportasen o calcio do que tan necesitada está esta nosa terra ácida, ou con berberechos, tamén chamados croques; xentes que apañabamos nécoras ou ostras nas rochas das praias, que podíamos abrir unha ameixas mentres nos bañabamos sen que ninguén nos dixera nada; xentes afeitas a vivir nunha liberdade que, pra ben ou pra mal, hoxe xa non se leva.
Vimos dun tempo que se foi e que se levou con el todo canto agora empezamos a botar en falla; daquela, Galicia era verde e os escritores, tamén a xente, podían discutir se a paisaxe ofrecía nove, dez ou máis tonalidades do verdor que sempre a recubría. Era así moito antes de que os piñeiros verdinegros a escurecesen e os eucaliptos verdegriseiros a difuminasen ata chegar a este escuro verdor que a oculta durante os doce meses do ano.
Eran tempos aqueles nos que cubrir augas nunha nova casa era tarefa acometida polos veciños todos que acudían a mantido, sen xornal, tan só pola satisfacción de compartir os traballos cun veciño e contemplar como se puña o ramo de loureiro no cima do tellado. Eran os tempos das rogas. Chegada a vendima ou o tempo de deitar as patacas, ou a seitura do pan, eran estes traballos colectivos que deixaban en evidencia ós que nos chamaban individualistas e desleigados.
Hai anos, moitos anos, cando algúns avisamos de que nos ían converter nun país de camareiros, máis dun alporizouse tanto que mesmo resultou en exceso preocupante. Agora velaquí estamos, convertidos xa nun país de fámulos e de vellos, mentres a nosa mellor e máis nova xente, os médicos e boticarios, os enxeñeiros e os avogados, os científicos e os arquitectos, considerados todos dun e doutro sexo e mesmo dos intermedios, traballan fóra nos países dos que proceden os máis dos que veñen na busca das nosas praias e dos nosos monumentos, do noso viño ou da nosa gastronomía alterada en gran parte polas importacións feitas dende os seus propios países de procedencia pra que eiquí lla vendamos coma se fosen nosas. Ou de onde pensan, meus santiños, que veñen as nécoras e os lumbrigantes, con eles as froitas e as verduras. Eiquí xa só facemos viño e algunhas outras poucas cousas máis. Pero... por canto tempo?
Nestes días puidemos ler na prensa impresa e máis na dixital que os inspectores de Facenda andan a visitar ós vendimadores e impondo multas a eito e a colleito de xeito que as rogas que constitúen un dereito historicamente noso e secularmente adquirido van ir por unha calquera desas moitas cloacas coas que a Historia nos leva agasallado. Quen di a colleita das uvas, di o apañado das patacas. Quen pode sachar nelas, botándolle unha man a un veciño, sen que este lle pase nada?
Recordo agora os debates parlamentarios daquela cando se decidiu perseguir a destilación do bagazo nas vellas alquitaras e acabar co traballo dos augardenteiros dunha bendita vez. Nunca o augardente caseiro producira cegueira ningunha, causara morte algunha ou intoxicara a ninguén que moderadamente o bebese. O do metílico foi sempre cousa da produción industrial nunha da artesanal e histórica. Pois boa foi a leria que se organizou co asunto das alquitaras!
E que pasou coa industria naval galega? Pra onde a levaron? Dise porque barcos séguense a facer como se fixeron sempre. E que foi Polígono Industrial de Ourense onde os Barreiros e outras xentes montaron factorías coas que acabaría o propio INI, o Instituto Nacional de Industria, pesaroso de que unha iniciativa privada conculcase os seus sacros principios estatalistas? A SEAT tiña que producir máis, curiosamente en Cataluña.
Vimos naufragando dende a segunda metade do século XIX cando desbarataron a nosa industria téxtil do liño en favor da do algodón catalán, protexido dende entón por uns aranceis ignominiosos. Xa nos vai chegando con naufraxio tanto.
Non é que debamos comportarnos, nin moito menos, dun xeito que poida conducir a disparates equivalentes ós que padecemos ata hoxe e estamos padecendo e padeceremos no futuro a conta do sucedido nestes días pero, recoiro, xa nos vai chegando e, calquera día, como isto non cambie, imos poder comezar a pensar que é da confrontación sistemática co Estado é de onde naceran os beneficios que lle devolvan a este país os dourados tempos barrocos, os das grandes casas campesiñas e os pazos señoriais; os tempos do esplendor do Obradoiro e das igrexas do rural, aqueles tempos que chegaron deica o Romanticismo e fixeron posible a formación dunha Rosalía, na primeira metade do século, e posibles non poucos dos seus máis estremecidos poemas, escritor cando xa ía sendo superada a súa segunda, a tan nefasta pra nós e da que cremos estar recuperándonos, pero xa vemos que non; non porque esteamos como estabamos, senón porque visto o que estamos vendo imos acabar por estar como xa cremos que no volveriamos nunca estar, paseando unha vaquiña pola beira das estradas mentres a man dun vello terma do adival e de novo botamos man do pote do caldiño que, por certo, éralles de orixe belga e importado polos Malingres. Aínda recordo a sirena da súa fábrica marcando os tempos ourensáns da miña nenez lonxana.
