Agora que vou ter un amigo arcebispo recordo que unhas das primeiriñas cousas que fixen, cando ocupei o despacho do conselleiro de Cultura, foi chamar ó entón bispo de Ourense solicitándolle licencia pra entrar no convento de Santa Clara de Allariz, o fundado pola raíña Dona Violante, esposa que foi de Afonso X, O Sabio, o mesmo rei que aprendeu en Allariz o galego no que habería escribir as Cantigas en loor de Nosa Señora.
A desculpa foi a que do que se trataba era de comprobar in situ se habería ou non que retellar a súa inmensa cuberta. O motivo real era satisfacer unha arela mantida dende neno. Meu avó fora o médico das monxas e todos os seus netos, uns máis, outros menos, sempre intentaramos colarnos dentro sen conseguilo. A abadesa era entón Loliña, a filla do que fora dono do cine, o Tío Pepe como lle cantaban meu pai e os seus amigos daquela que aínda eran rapaces e podían permitirse eses luxos. Dende entón a Virxe Abrideira, esa pequena xoia de almasí que pasara oculta no caixón das rollas, dos corchos, na drogueira do meu outro avó, o materno, que era republicano e radical socialista, esa virxe permanece nun museiño que foi habilitado nunha dependencia do mosteiro xunto coa cruz de cristal de roca e algo máis que xa non recordo. Eu que non son precisamente o que se di unha persoa piadosa, nin moito menos, emocioneime cando ó deixar a consellería fun despedirme delas, das monxiñas, e me recibiron as corenta e oito que entón habitaban no convento e, de repente, comezaron a soar as gaitas, abríronse en abanico e deixaron que vise a tres delas tocando as gaitas no meu honor.
Eu que, como lles dicía, non son nada piadoso cada vez que asomo por Compostela e oio as badaladas do campanario da catedral penso que das poucas cousas das que se puidera dicir que as fixen ben, foi encargar unhas novas campás, uns novos sinos, en Holanda. Eiquí presentaran un orzamento de setenta millóns, e os holandeses fixéronas tan só por dez. E aí están. Magoa que levado dun falso pudor non inscribín o meu nome nelas a carón dos do presidente de Galicia, de Fernando González Laxe; do alcalde compostelán, Xerardo Estévez, e de Felipe González e máis do rei Xoán Carlos. Ó millor dalguén máis, pero non o recordo.
Todo isto que recordo e comento, malia o risco no que incorro, conste, ven a conto de que lendo a novela de Mercedes Corbillón, titulada “La belleza debe morir”, que acaba de poñer na rúa a editorial Espasa, viñéronseme á caixa das memorias as “Cartas de amor dunha monxa portuguesa”, atribuídas a Mariana Alcofarado logo de se namorar perdidamente dun nobre francés do que non recordo o nome pero, se lles esperta curiosidade, poden sabelo buscándoo en Google.
A edición que eu tiña desas cartas é un máis dos moitos libros que se me foron quedaron domiciliados en vivendas que eu fun deixando atrás. Logo de consultar co meu libreiro de cabeceira, Óscar Porral chamado, só lles podo dicir que xa están descatalogadas nas máis da editoriais que as publicaron nos seus momentos. Se recordo ben eran unhas cinco cartas tan fermosas que, dende o século XVII no que foron escritas, manteñen a súa viveza, a súa actualidade, tan fermosas pezas literarias atesouran.
Sinto non relelas pero voume aventurar a emitir unha opinión, sen ter aínda rematado a súa lectura, no sentido de que a novela de Mercedes Corbillón antóllaseme non unha consecuencia delas, das cartas da monxa portuguesa, senón que, noutro orde de cousas, é outra pequena xoia literaria feita por quen esculca dentro súa as razóns dese misterio que se resume na palabra amor e que, dun xeito ou doutro, a todos nos ten afectado, pois nesa palabra ocúltanse un gran dolor, un gran goce, a maior esperanza e ó tempo a maior desolación posibles.
Refírome, non sei con que fortuna, a comentarlles que a novela está, permítenme que o diga así, mechada, transida, que é palabra que non me gusta tanto, dese espírito que levou a Rosalía de Castro a escribir ese poema que comeza advertíndonos que unha vez tivo un cravo cravado no corazón sen saber se o cravo era de ferro, de ouro ou de amor. Pois por aí lle anda.
A monxa portuguesa, ou quen raio escribise esas cartas, móvese na ausencia do amor mentres que a protagonista da novela faino dende a súa plenitude; indo dende a exaltación do goce amoroso avanza constituíndo, penso eu, algo non quero dicir que diametralmente oposto ó construído pola monxiña, pero si dun xeito complementario algo polar coas intencións que moveron a aquela á redacción do seu texto.
“La belleza debe morir” encerra en si mesma todo o plantexamento que levou a Mercedes Corbillón a se converter en ben pouco tempo, en ben poucos anos, nunha columnista de referencia non só no xornal no que publica o seu artigo semanal senón que, pouco é pouco, vai espallando a figura por ela creada, facéndoa presente en case que todos eles, en case que todos os seus artigos, ó mesmo tempo que está logrando ser confundida con ela, intrigando ó lector que comeza preguntándose onde empeza unha e remata outra e acaba aceptando as dúas.
Foi así e non doutro xeito, así, con estas divagacións nas que me espallo e mesmo diría que me difumino, como se me foi indo esta fin de semana, deixándome o ánimo preciso, tan preciso, como pra divagar arreo a cerca de si a autora é o seu personaxe ou se o personaxe vai acabar por se converter nun paradigma da súa escritora. O certo é que nos momentos nos que esa cousa na que eu non creo que é a literatura feminina, tan empoderada nos pasados anos, tan reiterativa e plúmbea que induce a sospeita de se moitas novelas contan co maior e, ás veces, único mérito o de ter sido escritas por mulleres, a novela de Corbillón é un relanzo de luz que indaga na conciencia humana dando pé abondo ó que Santiago Lamas, ese intelectual de peso non xustamente valorado, chamou nalgún momento imarxinacións. E aí o deixamos, pero vaian lendo a novela, xa verán con lles ha valer a pena.
