Opinión

Somos ciclotímicos recorrentes

Cando escribín "Sempre me matan" non sabía da existencia da serotonina. Por iso comeza afirmando que "a melancolía é o único reino soberano". Esa e non outra é a primeira frase dunha novela que ía ser a primeira entrega das seis previstas. Quedáronse reducidas a catro e, esas catro, foron editados coma dúas. Cada unha delas ten dúas partes diferenciadas; as súas páxinas, sumadas en conxunto suman máis de mil. "Sempre me matan" e "O fácil que é matar" que, en castelán, foi titulada como "Peregrino en invierno". Relatan o periplo vital dun ourensán que embarca como camareiro nun transatlántico, que decide desembarcar na Guaira pra facer fortuna en Caracas. Non é un emigrante habitual. Acompáñao o pouso dun bacharelato ben feito, pero tamén o mandato que acompañou a case que todos eles: "Vaite, fai cartos, non importa como, envíanolos e mantén á familia que eiquí deixas".

Trátase dun mandato brutal. Mentres houbo cartos todo foi ben; logo, cando regresou a cousa comezou a complicarse. Xa de volta, normalizadas eiquí as cousas, a moral que permitira pechar os ollos ante o xeito de se enriquecer inducía a abrilos e xurdían así ou os reproches ou os enganos. O emigrante da miña novela padeceu os dous. A familia reprochoulle que tivera feito cartos cun hotel cheo de permisividade e prostitutas de boas familias e o entorno económico-administrativo, a través do que intentou entregarlle ó país parte das súas ganancias, estafouno todo canto puido de xeito que regresou a unha Venezuela que tamén cambiara pra acabar escollendo o Brasil coma un porto de arribada forzosa. Caracas xa non era pra el o que antano fora. Ó emigrante, ou ó exiliado, sempre o matan.

avio_n

Quedáronme sen escribir os dous tomos brasileiros. Téñoos documentados. Investiguei, por exemplo, o naufraxio do Bateau Mouche, xa fixo delo trinta e cinco anos, acaecido na noite vella de Río de Janeiro, que polo que eu vin e deducín foi unha sabotaxe da que se queren falamos algún día. Pero non sae preocupen. Non estou a facer propaganda desas novelas. Non se encontran. Pasaron desapercibidas. Non se van reeditar e, eiquí chegados, entenderán os lectores de que do que eu quería falar, do que quero falar é da melancolía. Blas Carou, que así se chama o personaxe central desas novelas, acabou sendo un melancólico dos de carné.

Durante anos os galegos vivimos instalados na saudade; mesmo Ramón Piñeiro chegou escribir un ensaio ("Metafísica da saudade") que pretendía dicir da nosa composición anímica cousas que daquela tiñan o sentido do que hoxe xa carecen. Ninguén fala xa da saudade. Nin sequera da morriña. Dende que unha liña aérea low cost te pon en Caracas nunhas sete horas -que era o tempo que lle levaba en ocasións ó Auto Industrial vir de Pontevedra a Ourense- alá se nos foi a saudade e alá se nos foi a morriña, esa a modo de morte pequena que nada ten que ver co que os franceses entenden por ela, por la petite mort. Quédanos tan só a melancolía. Ou tal penso eu, cando menos de momento, logo xa veremos.

Sempre sospeitei que os galegos, tan amigos do pensamento proxectivo, tan veciños da paranoia colectiva, sexamos uns ciclotímicos recorrentes ós que a melancolía nos envolve con frecuencia. Agora que se fala tanto do número de asasinatos consecuencia do que se da en chamar "violencia de xénero" non se coñecen datos do número de suicidios co que, nalgúns momentos da nosa historia recente, chegamos a superar a algún país nórdico considerado campión mundial en tal especialidade. Non se coñecen estatísticas a este respecto. Pero a melancolía colectiva segue aí, petando nos nosos corazóns... ou nas nosas seseiras, nas nosas caixas da memoria. Claro que hoxe a serotonina fai milagres.

O Blas Carou desas miñas novelas estaba sentenciado a se apear da existencia ó comprobar que o Brasil tampouco non era quen de lle ofrecer o abeiro necesario. A puxanza da colonia galega, que se fixera dona absoluta da hostalería e da restauración, das concesionarias de automóbiles e da construción, espertou cando non a envexa a cobiza doutras colonias, estruturadas politicamente, que contaban con xentes de seu no Parlamento, nos medios de comunicación, na prensa, na xudicatura, etc, coas que a nosa colonia non contaba. Así meteranlle a Blas Carou, a el e a outros, recorden o Bateau Mouche, varias malleiras que deixaron ó meu Blas ó pé das bestas.

Quedou sen escribir. Ó millor foi preferible así. As publicadas foron consideradas coma un axuste de contas meu coa política e sabe o demo o que me tería pasado con estas. Ás veces non sei se será que eu me explico moi mal ou se o que sucede é que algúns len póndose de nesgas. O curioso é que esas novelas se venderon moi ben nas Américas e a penas nada eiquí. Entenderán entón que eu sexa tamén un algo tendente á melancolía, ben sexa por unha razón ou pola outra. Menos mal que agora hai serotonina, non por nada, senón por se hai que acabar botando mal dela. Logto das eleciónsa últimas o país, este bateau mouche no que todos navegamos volve estar na encrucillada. Dexesemolle bo vento e millor proa.

Te puede interesar