Unha das peores pragas sociais que pode coñecer a humanidade é a dos neo conversos, esas xentes que se afanan en demostrar a total asunción dunha fe recén profesada cunha afouteza que a algúns, desgraciadamente, mesmo lles resulta admirable.
Tal caterva de cidadáns inclúe na súa nómina dende os profesores que nunca dan o programa completo, porque non o dominan na súa integridade, ata os que pouco menos que acaban de descubrir que "falan en prosa" e que, coma o personaxe de Moliere, coma o burgués xentilhome, se atopan tan a gusto no seu papel que xa non o abandonan de por vida. Ser xentilhome da gustiño e proporciona pracer e a ignorancia conduce en demasiadas oportunidades a agachar a propia debilidade disfrazándoa de despotismo... aínda á final non resulte ser precisamente o ilustrado. A estes a súa carencia lévaos, dun xeito irremediable, a se deter no que sí coñecen e cren dominar, sen pasar de aí, esixíndolles ós seus alumnos a memorización completa dos textos dos que a súa materia trate. A aqueles a súa morosa deleitación condúceos a unha especie de nube dende a que contemplan ó alumnado coma se foran especies inferiores sen a penas capacidades de redención. Uns e outros son os menos de entre o profesorado pero cando actúan fan moito, moito dano.
Vivimos nunha sociedade que o certo é que mellorou moito, mesmo se diría que moitísimo, tanto como para pasar de denigrar ó estudio e ós estudosos (este neno non sabe máis que estudar; o estudio é un rollo; acabáronse as vacacións e hai que volver á escola... por poñer algúns exemplos dunha actitude colectiva) ata facelo con algunhas das disciplinas que o compoñen: as matemáticas son un coñazo, por exemplo e de xeito que, chegado o remate do curso, o manual de texto da referida materia era (ou aínda é) alimento dunha fogueira acesa pra celebrar a efeméride de xeito que, a miudo, a sociedade é tan responsable como a propia crase dirixente.
Ó longo de demasiados anos dunha banda e doutra do espectro colectivo, é dicir, dende os dirixentes empeñados en non aplicar as leis ou dende os empoleirados nas altas instancias de institucións públicas emanadas do noso Parlamento de Galicia, é dicir, por omisión uns, por comisión outros, pero doorosamente nos dous casos, reproduciuse co galego o expresado no parágrafo de enriba. Ou era un coñazo e TVG tiña que emitir o 50% da súa programación en castelán porque a unha amiga do seu director xeral escoitar aquelo de "Sue Helen, ti es un pendón" soáballe choqueiro... sen caer na conta de que a señora seguro que falaba en prosa; ou sexa, ou un ridículo coñazo, ou a Lei de Normalización Lingüística era incumplida co beneplácito de todas as institucións responsables do seu cumprimento.
Foron momentos decisivos. Contabamos (aínda contamos) cos máis e mellores instrumentos pra proceder á contención e recuperación da nosa fala dos que nunca chegaramos a soñar: lexislativos, administrativos, de comunicación pública, instrumentos de toda índole que desaproveitamos e nin sequera a sociedade foi quen de soster un xornal coma o que dirixiu Caetano Díaz.
A esa realidade hai que sumarlle a aparición dos neofalantes transmutados en profesores de galego empeñados en esixirlles ós alumnos a conxugación do infinitivo (é un exemplo) en vez de seducilos coa lectura e o amor á lingua dos devanceiros ou a dos profesores seducidos pola súa nova condición de xentilhomes; aqueles levaron a que o libro de galego ocupase o lugar do de matemáticas na pira de final de curso e estes a creación dunha elite, dunha casta ou dunha costra, o que prefira cada lector, que o que ocupou foi un lugar do que non han saír nin a cantazos.
Agora seica un corenta e seis por cento dos rapaces novos están perdidos pró uso do galego, segundo a enquisa pertinente. Non crea ninguén que me agrada o máis mínimo o que vou dicir pois pode soar a un xa o dicía eu, ou a un víase vir, que non están na miña intención malia que deba confesar que un algo sí que o están, por moito que os responsables sexamos todos. Seino ben, eu estaba na comisión de cultura do Parlamento cando o director xeral da TVG (PP) propuxo emitir o 50% en castelán... e fun eu quen o evitou e tropecei por primeira vez co PSOE de Antolín. Ou cando evitei no Parlamento a proposta do BNG consistente en admitir calquera normativa ortográfica do galego nos exames de acceso á universidade e logo veu Beiras depositar unha moeda de cen pesetas no meu escano en pago pola miña traizón. Eu estaba alí. E seguino estando cando isto que estou a dicir é a repetición do que xa daquela e aínda antes viña dicindo ou avisaba. Seica había que dar a resposta optimista. Quero recordalo por se agora ven alguén e opina que me podo sentir contento coa perda dese corenta e seis por cento de rapaces e por recordar que se o respecto, a defensa e o amor á lingua, consiste no seu uso, por favor, que me sexa indicado cantos dos meus coetáneos igualan en páxinas o número delas que eu levo escritas e cantas das miñas obras foron traducidas a outras linguas e cantas máis recoñecidas e premiadas. O movemento, meus amigos, demostrase andando. O meu trouxome ata eiquí, ata esta soidade na que tan ben me atopo e que, cando miro atrás, me permite respirar fondo. Cumprín, e cumpro, coa miña lingua e coa miña terra, coa miña cultura en suma. Non sei se tanto cos partidos e cos políticos que din representala. Ós piñeiristas chamábannos culturalistas. Como diría Churchill, se non é pola nosa cultura, que ven sendo aquelo polo que loitamos?
