Hai algo máis de sesenta anos -eu era daquela un adolescente, ou así- a vida, considerada en moitos máis aspectos dos que cremos ou dos que crémonos térmonos esquecido, a vida, non variaba moito coa vivida en tempos que nos precederan. Entón, Galicia estaba chea de viúvas de vivos, emigrados nos que se converteran os máis dos seus homes.
Hai eses sesenta anos, cando vías desaparecer un barco na corda frouxa do horizonte, que así foi como Manoel Antonio definiu o horizonte náutico de catorce millas contemplado dende a praia; hai eses sesenta anos e aínda menos, nunca se tiña a certeza de poder volver ver ós que se foran. O tempo agora é outro. O balbordo que xurdía nos peiraos cando os transatlánticos soltaban amarras e zarpaban cara América, ese balbordo falsamente envolvido en confetis e músicas alegres emitidos dende a bordo, non ten nada que ver co silencio áspero que se respira (se respira, si, porque é máis material do que pensamos) hoxe nos aeroportos con independencia de que os viaxeiros vaian ou veñan. Mudaron os silencios, fixérono os balbordos, o mundo mudou a súa semblante.
Hai anos, en Combarro, asistín a un velorio no que houbo pranto. Os laios da filla do finado, choraba ó seu pai, facíaos du xeito que estremecía, constituíndo unha salmodia interminable. “Ai, meu capintansiño…!” era o introito que precedía á descrición do defunto, dos seus feitos e tamén do abandonada e soia que deixaba á súa familia, ós seus amigos, o mundo en definitiva. Imaxinase alguén que hoxe fosen maioritariamente así os velorios da maioría dos defuntos? Va que non?
Mudaron tamén os sentimentos ou cando menos o xeito de expresalos, de transmitilos. Non se avoga nin por aquel xeito nin tampouco por este de agora. Xa non hai o desgarramento que había antes. Hai pouco anos vin un pranto que me estremeceu como xa non os recordaba. Un amiga, unha querida amiga, que sería esposa dun meu tamén ben querido parente, recibiu a mala nova de que un seu irmán falecera de xeito inesperado. Estaba facendo surf, nesa modalidade de surf que consiste en deixarte ir arrastrado polo vento que enche un velame como de cometa. Unha forte lufada dese vento que de súpeto virou entolecido e, arrebatado, encheu o parapente que arrastraba ó seu irmán, levantouno a máis de dez metros de altura e logo, deixándoo que caese ó mar, quitoulle a vida.
Recordei hoxe aquel día aciago, non sei se levado dun pasamento recente e do comedido comportamento dos irmáns da defunta, que non manifestamos as nosas emocións, non porque non as sentísemos, senón porque non as expresamos. Non sei se é millor así ou se eran preferible o pranto e mesmo a presenza das choronas. O mundo cambiou tanto…!
En Allariz, hai eses sesenta e pico de anos, a xente que habitaba no Penamá, baixou á vila pra asistir ó enterro dun médico. Ninguén daba crédito ó feito de que “os de Penamá” baixaran a Allariz; entón vivían illados nos máis dos seus días, vivindo naquela altura que entón era mítica e estaba chea de lendas. Non daría nada por regresar a aqueles días; si o daría pra poder seguir recordándoos, apesares que algúns poidan pensar que o fago cheo de nostalxia.
