Non fai falla ser biógrafo de Manuel Curros Enríquez para saber que, unhas veces por causa súa e outras moitas por circunstancias alleas, a vida do home que pasou á historia como poeta, non foi nin moito menos unha alfombra de malvas.
Hai episodios gravados a ferro na súa cronoloxía vital e outros que sen teren sido reproducidos, intúense con relativa facilidade, a nada que un remexa na súa propia obra (... que aquel que deixa o seu natal curruncho/ e fóra dos seus eidos pon os pés/ cando troca o seguro polo incerto/ ¡motivos ha de ter!"). Sirva, a xeito de resumo, o feito irrefutable da súa morte solitaria -completamente afastado dos seus- na clínica Covadonga da Habana.
E pelexado, tamén, coa comunidade galega. Non foi doada, non, a traxectoria vital do poeta. Como tampouco ten sido doada a dunha súa tataraneta, Miriam, que leva dende os 14 anos (hoxe ten 48) loitando contra as "negras vixigas" dunha doenza que a mantén no leito dende unhas décadas atrás (Cuando la vida se oscurece/ y se empeña en negarme/ hasta la esperanza/ la salud se aleja/ y las lágrimas regresan./ ¿Qué más quieres de mí?/ ¿Qué más te puedo dar?/ Que deje de ser un ser/ que sufre y llora,/ invadido de dolor/ y soledad ¿Qué más?).
Non ten sido doada, non, a vida de Miriam Gilbertson, tal como ela mesmo transcribe no libro que a pasada fin de semana tivemos oportunidade de presentar no seu entorno cotián, o Centro de Esclerosis Alicia Koplowitz da Comunidade madrileña, onde aqueles que temos a inmensa fortuna de non ter convivido con esa enfermidade, recibimos unha lección sen par.
Non hai palabras -ou eu non as teño á man- que sexan quen de transformar en sentimentos os intensos momentos que colonizaron aquel salón de actos con máis dun cento de compañeiros de drama de Miriam, cada quen na súa cadeira de rodas e cos seus silencios e os seus pensamentos inmunes por tras.
E dun xeito especial, cando María do Ceo interpretou o lamento !Ai!, que Curros exhalou coa morte do seu terceiro fillo, Leopoldo.
Teño dito estes días que a miúdo, cando un planifica un evento, dificilmente é quen de valorar as leccións que ese evento lle pode dar.
Pois ben -así o quero facer constar-, o pasado venres, a presentación do libro de Miriam deixoume unha lección persoal ben difícil de olvidar. Sobre todo cando Isabel, a súa nai, nos dixo: "¡Acabais de regalarle a Miriam el día más feliz de su vida!".
