En toda a bisbarra de Lalín non había outra banda de música que fora quen de competir coa de Ventosa. Chamábana dos lugares máis alonxados. Estivera tocando en Santa Marta de Ortigueira e tamén en Salcidos, perto da Guarda. Eiquí gustou moito, tanto que xa tiña a idea de contratala para as festas patronais da vila de Santa Tegra. Pero os señoritos da vila xuntáronse en consello e acordaron que non aquecía ben que uns homes de aspecto campesiño puxesen o pé na vila. Como case sempre acontece, trunfaron os señoritos.
Deste xeito, A Guarda -ademáis de dúas orquestas de sona- foi atronada por unha banda militar da Mariña do Ferrol. Certo, a banda de Ventosa non puido tocar na fermosa vila da Guarda. Pero na parroquia de San Salador, concello de Rodeiro, estaban próximas as festas do Rondal. Un mes antes das festas, persoouse unha comisión desta parroquia en Ventosa e dixéronlle ao director: 'Queremos que para a festa do Rondal veña a tocar a túa banda. Percurade vir ben preparados, pois teredes que competir coa banda de Lantaño, que xa a temos apalabrada. Ti mira de facelo ben e non repares en cobrar o que sexa'.
O que vos estou contando ocurríu aló polo ano 1927, perante a dictadura de Miguel Primo de Rivera. Pois ben, axusta arriba, axusta abaixo, o mestre da de Ventosa, o señor Fernández Hermida, pechou o contrato por dez pesos. Hermida colleu un pouco de medo coidando con quen iba competir. ¡Nada menos que coa de Lantaño!
O medo fuxiu axiña ó pensar que Ventosa tiña unha trompeta que daba xenio, Clemente Lamela chamábase. Iste Clemente facía tres anos que chegara de Cuba, onde fora sarxento músico e facía falar a trompeta. Desto había testigos. Andrés do Fino que traballaba de camareiro na Habana decía: 'O Clemente todos os sábados viña como trompeta nunha banda militar que daba o concerto no malecón. A xente quedaba pánpana ó escoitalo'.
Aquela noite o director Hermida non acougaba na cama. ¡Viña a de Lantaño! Así as cousas, facía seis meses que un mocetón de Méixome, chamado Rodolfo, viña á casa do Hermida adeprender solfeo. Xa sabía que a escala tiña cinco tonos e dous semitons; que unha redonda en compás de compasillo valía catro partes, pero qué cousa fose unha corchea, nin idea. Non falemos de fusas e moito menos de parafusas. O tal Rodolfo tocaba, ou quería adeprender a tocar, o fiscornio, pero o que máis lle importaba ao director era que lucise o seu tipo, medía 1,85.
Cavilando nestas cousas, o que o mozo de Méixome aquecese ben na banda era suficiente. Iba de adorno, nada máis. Que así o director chamouno e díxolle: 'Mira rapaz, o día 9 de setembro é a festa do Rondal. A nosa banda vai a competir coa de Lantaño e tí tés que vir connosco.
-E como carallo vou ir se non sei bufar no fiscornio?
-Ti vés e acabouse. Pero escoita ben o que che vou decir. Non te tente o demo a soplar no fiscornio. Fas que bufas, e nada máis.
Chegou o día e fíxose todo coma fora acordado. Ás once da mañán chegou ó campo do Rondal o coche do Sieiro coa banda de Ventosa. Media hora despois facíao a de Lantaño na empresa Cuiña de Silleda. Ás doce o ramista botou unha bomba das chamadas de palenque que esboura moito. A banda de Ventosa, en boa formación, empezou a tocar 'Brisas arousanas'. A trompeta de Clemente daba gloria ouvila. Acto seguido, outra bomba e os de Lantaño marcharon ao compás do pasodoble 'Ponteareas'. Despois da misa houbo concerto.
Ás sete da tarde deu comezo a romería. Contra da noitiña xa se ouvían aturuxos: mozos que berraban ¡Viva Ventosa!... ¡Viva Lantaño!... A cousa poñíase fea e todo indicaba que había liorta. As bandas comenzaron a 'tirarse', pero a trompeta do Clemente resoaba gloriosa na carballeira da festa.
O director Hermida non podía coa proba que se traía, e de vez en cando acenáballe ó Rodolfiño para que non o tentase o demo a bufar no fiscornio. Mais neste intre chegou un vello, ao parecer bébedo, subiu ao palco e iba poñendo a orella nos instrumentos. Para o vello, quen máis forte bufaba ese era quen millor o facía. Chegou xunto ó Rodolfiño e, craro, o vello non ouvía nada.
Ficada a romería, toda a xente deu como trunfadora á banda de Ventosa. Unha vez que cearon os músicos, chegou o ramista para pagarlles. Foi neste intre cando o vello entrou no local onde ían a cobrar os músicos e díxolle ó ramista: 'Todos merecen o xornal, menos iste porco do fiscornio que non deu chío', apuntando co dedo ó Rodolfiño.
En nome de todos, cobrou os cartos o bombardino Miguel -home de moi boa fe, incapaz de desconfiar de ninguén-. O ramista meteulle os dez pesos na man. Os músicos subiron ó Sieiro e a festa rematou.
Chegaron moi tarde a Rodeiro e entraron na taberna do Penín, famosa polos viños que tiña. Aquí os músicos puxéronse a beber e a dar ó palique. Chegou a hora de repartir os cartos, e o Miguel soltou os dez pesos e díxolle ó Penín que llos cambeara. Penín colleu a moeda e bateuna contra do mostrador.
-Ista moeda é falsa! ¿Quén cha meteu?
-Home -díxolle o bombardino Miguel-, foi o ramista do Rondal.
-Hoxe non -repuxo o Penín-, pero mañán á noite vés por aquí que habemos de ir os dous a súa casa.
Así foi. Miguel e o Penín pilláronse ó Rondal. ¡Auga, Deus a botaba! Chovía aquela noite a máis non chover. Chegaron coa noite pechada. Chamaron á porta da casa do ramista e puideron ouvir. 'Dios te salve... Santa María...! 'O ramista e a familia ¡estaban rezando o rosario!
O bombardino Miguel ollou para o Penín e díxolle:
-¿Qué, chamamos ou esperamos a que rematen os rezos?
A resposta do Penín foi dar un patadón na porta. Saíu o Xaroto (iste era o alcume do ramista pufeiro), e deseguido recoñeceunos'. '¿Qué é o que vos trae por eiquí a istas horas?'
-Home -dixo Miguel- quen non trata con persoas sempre leva caralladas!
-E logo? -retrucou o Xaroto, facéndose o parvo-.
-E aínda dis logo? -intreviu o Penín botando lume polos ollos-. Istes dez pesos son falsos, tan falsos coma ti! Ou é que non te lembra de cando quixeches meternos na feira de Carboentes? Anda axiña, paga en moeda legal, pois vimos dispostos a esnaquizarche as ventas.
O Xaroto, acollonado, pagou sin soltar un chío.
