Vale máis unha taza de café cun amigo que mil libros. Esto di o protagonista de Cien clavos, a última película de Ermanno Olmi, un conto sobre un profesor de filosofía que decide abandonar o mundo universitario para ir a vivir ás beiras do río Po. Quizais Ermanno Olmi foi, xunto con Michelangelo Frammartino, o director italiano que mais mantivo unha conexión case espiritual coa natureza e que a vez reflexionou sobre o papel do ser humano no ecosistema terra. Paolo Cognetti pertence a unha xeración posterior, pero, ademais de ser documentalista, é sobre todo un escritor que segue mantendo vivo ese mesmo diálogo. Ten unha vinculación especial co monte –vive na Val D’Aosta durante a metade do ano- e deixou nas mans da parella de cineastas Felix Van Groeningen e Charlotte Vandermeesch a transposición cinematográfica da súa novela máis traducida e premiada, Las ochos montañas. Unha elección que valeu o Premio do Xurado no Festival de Cannes do ano pasado.
O narrador principal do filme é Pietro, un rapaz de cidade que transcorre as vacacións no monte. Alí comeza a súa amizade con Bruno, o último neno dunha esquecida localidade de montaña. O tempo pasa e aos trinta anos Bruno chega a conseguir unha aparente estabilidade nun proxecto vital de recuperación das tradicións na seu pobo natal. Pietro, máis inquieto, emprende unha viaxe lonxe de Turín, precisamente ao Himalaya e parece pouco a pouco atopar o seu lugar no Nepal. Despois de varios veráns, os dous amigos rencontraranse por última vez na estación invernal.
Amizade e natureza son os temas fundacionais desta obra, que ten os reflexos da mirada olmiana. É unha epopea sobre a procura do espazo vital e da identidade por parte de dous amigos de poucas palabras. Dous individuos de diferente extracción social que, co pasar do tempo, convértense en irmáns. O monte –e a relación co pai dun deles- é o que os une. Igualmente, Las ochos montañas, é unha película no que se relata o esforzo, a urxencia de restablecer unha comunicación perdida, un diálogo cun medio ambiente saqueado e abandonado, e cos nosos devanceiros esquecidos. No seu intento de restablecer vínculos perdidos, un dos acertos narrativo do filme está en chamar as cousas polo seu nome. Moi representativa é a secuencia na cal Bruno lle explica aos amigos de Pietro que a natureza é so un concepto abstracto e sen sentido. Para os que naceron no monte cada un dos elementos da paisaxe ten un nome propio e unha función en concreto -o pasto, o carreiro ou o barranco– e aínda mellor se se identifica co dialecto da zona. Pola contra, os rapaces reivindican o dereito á imaxinación, algo propio dos fillos da cidade. A fotografía de Ruben Impens prefire a amplitude dos lugares e os planos xerais. Esas secuencias contrastan con outras máis claustrofóbicas gravadas na cidade, onde se esaxera a proximidade entre os individuos en espazos reducidos.
Las ochos montañas non está exento de tópicos. Algunhas reflexións en off de Pietro ou a representación da súa viaxe no Hilamaya parecen sacados dun manual de filosofía new age. Outro aspecto que vai algo en contra desta transposición cinematográfica é que non deixa de ser esencialmente unha épica de homes. Todas as mulleres que aparecen no filme –dende a nai de Pietro ata a parella de Bruno- son figuras de recheo. A banda sonora tampouco fai plena xustiza a este melodrama alpino. A pesar disto, Las ocho montañas é unha película que transmite o amor incondicional á montaña. O mesmo que ten o autor da novela. É unha película sensible e conmovedora, que lle deixa a última palabra sobre o futuro do medioambiente ao espectador.
