"El mundo del tenis giraba alrededor de la pelota, dormir, entrenar, esperar, subir a un avión dos veces por semana, volver a entrenar, esperar... La vida, mientras tanto, expandía su misterio (...) Ante mis ojos desfilaron gran cantidad de imágenes, lugares, mujeres, vivencias que se repetían una y otra vez. Numerosos yos afloraban en mi conciencia: el tenista, el aventurero, el pintor, el amante, el poeta".
Velaí, autocondensada, a biografía do único ourensán que por agora logrou competir no circuito internacional da ATP: Modesto "Tito" Vázquez.
Ós setenta e tres anos, reparte a súa vida entre a tranquilidade idílica da casa da praia no prácido e uruguaio lugar de Punta del Este e o seu “Buenos Aires querido”, co que mantén unha relación -poderiamos dicir que de permanente autocrítica- moi achegada ó amor incondicional e á mesma distancia dunha sorte de antipatía racional, aínda que sen acadar nunca ó odio visceral, porque, no fondo, nesa macro cidade -e por extensión nese país- é onde radica o seu alicerce vital, por máis que o seu berce real tivera lugar o primeiro día de xaneiro de 1949 na aldea de Rabal sobre as augas mansas do río Arnoia, no corazón terreo do outrora poderoso e ricaz couto do mosteiro benedictino de Celanova.
Probablemente dende un destes dous lugares foi dende onde testemuñou -como testemuñamos todos- o fito conseguido por Rafael Nadal a semana pasada. E máis que probablemente, reflexionando arredor dunha pregunta que marcou a lume o seu periplo profesional na conciencia: Que é gañar?
Porque Modesto “Tito” Vázquez -como é coñecido en Arxentina- non foi un tenista ó uso, nin sequera dende a súa condición radical, non en van por máis que viaxou polo mundo coa súa aureola albiceleste e o seu acento porteño, xamais quixo renunciar á súa condición de “gallego” de Ourense a onde regresa de cando en vez, a última no mes de setembro do ano pasado.
“Nací en la casa de mi abuelo, sé que gusté de las cerezas, que vi a Josefa sembrar papas, a mi padrino ignorar la fe, también sé que en verano me bañaba en un río que no era el Guadalquivir. Llegué con mi madre a Buenos Aires en el año nuevo de 1952. Mi padre, que había emigrado dos años antes, nos estaba esperando en el puerto. Ese verano, como tantos otros que marcaron mi existencia, intuía el comienzo de una vida constante de olvidos y presencias, despedidas y encuentros, causas y efectos, circunstancias que sin duda influenciaron sobre quien soy hoy”.
Así relata el mesmo, como empezou o tic-tac daquel neno que -coma todos- xogaba ó fútbol -”la calle era mi vida”-, ata que unha conxestión pulmonar o afastou da rúa. Unha conxestión pulmonar, dous meses de hospital e un cambio de residencia transcendental cando seu pai foi contratado para traballar no Tenis Club de Olivos.
Aí si que comezou todo. O día que “un pibe de mi edad me invitó a jugar y le gané”. Entón, “la idea de ser jugador y depender de mí mismo me entusiasmó, mi padre me dio una raqueta y comencé a jugar todos los días”.
Dunha tacada fíxose campión de Arxentina ós 12, 14, 15, 16, 17 e 18 anos, o que lle valeu para recibir unha beca na universidade americana de Los Ángeles (UCLA), onde, de súpeto, xa coincidiu con Jimmy Connors e Artur Ashe, e onde un mundo que comezaba a eclosionar se lle puña ós pés e o convidaba a ser seu protagonista.
Con Guillermo Vilas
Os bos resultados nos campionatos universitarios abríronlle as portas do circuito profesional (ATP) ó mesmo tempo que o modelaron intelectualmente e o involucraron no cerne mesmo da revolución cultural dos anos 60, con todo o que isto -sexo, drogas e rock and roll- conlevaba. Logo chegou o circuíto europeo, os encontros e desencontros con Guillermo Vilas, os encontros e desencontros consigo mesmo, Roland Garros, Wimbledon... Logrou posicionarse no número 85 do ranking mundial en 1975, pero “mi afán por conocer el mundo, aprovechar cada uno de mis viajes, experimentar nuevas sensaciones, y absorber sus secretos más íntimos no estaba de acuerdo con el tenis”, polo que decidiu probar como entrenador, chegando a ser capitán do equipo de Copa Davis de Arxentina en dúas ocasións, a última no 2011, en Sevilla e contra Nadal, precisamente.
Na final da Copa Davis de 2011, como capitán do equipo arxentino.
Tres poemarios e “El ombligo del pulpo", unha novela que é unha lección de vida
Modesto Vázquez chegou a California co obxectivo de formarse como economista, pero a súa sensibilidade intrínseca, a sucesión de novos impactos culturais que recibiu, a explosión do rock, as marchas polos dereitos sociais, Vietnam, Woodstock, Martín Luther King, Bob Kennedy e Bob Dylan levárono polos camiños da literatura. Camiños que tivo oportunidade de explorar nas interminables viaxes polo mundo e pola súa propia intimidade, en permanente debate entre o seu “eu” como tenista e o outro “eu” como persoa.
“La ficción era más interesante que la monotonía de mi existencia. La literatura me permitía vivir una realidad distinta. Evitando salir a la calle, escribir se transformó en una necesidad”.
Modesto viaxaba de aquí para alá cheo de notas e bocetos de poemas que se transformaron nun primeiro libro, “Yo a tu edad”, en 1999, e que incluso o converteron en letrista ocasional do rei do rock arxentino e gran amigo seu, Luis Alberto Spinetta.
Despois viñeron “El otro es uno”, no 2003, e “El fin es aún”, no 2005. Poemas en todo caso intimistas, que afondan na contradición dos conceptos elementais da vida e do noso paso evolutivo por ela e que, despois de sorprender á sociedade arxentina por amosar con eles unha face insólita para un tenista, agora téñeno consolidado como autor de referencia.
Para elo tivo que chegar, sen embargo -no ano 2018- “El ombligo del pulpo”, unha novela que lle serviu para homenaxear ás tres mulleres que teñen deixado verdeiro poso na súa existencia. Á súa nai María, “que alimentó para siempre el sabor de los días”; á súa muller Nora, “mi compañera de ruta en este viaje mutuo que es el amor sin tiempo”, e a Marisol, “mi única hija, la semilla sustanciosa del camino que es la vida”.
Unha novela que é, tamén, unha permanente lección de vida. “El hombre y la vida son un continuo transcurrir. El tiempo no devuelve esas personas que hemos sido o que ahora somos”. Como lección de vida é o poema que lle dedica a Rabal: “Quiero morir en España/ un día de primavera/ con los cerezos en flor/ en la aldea de mi tierra”.
Foto de portada da páxina actual de Facebook, de Modesto Vázquez.
