“A Xeración Nós foi un fito sen precedentes na historia de Galicia”

O Centro Cultural Marcos Valcárcel acolleu onte unha nova edición do Foro La Región que levou por nome “As fundacións, de Nós a nós”. A conferencia foi presentada polo historiador Afonso V. Monxardín, que se encargou de introducir a cada un dos catro ponentes, os cales participaron en orde inversa aos anos de traxectoria da fundación presidida por cada un, adicadas (por orde de intervención) a Losada Diéguez, Vicente Risco, Castelao e Otero Pedrayo. Unha vida complicada Patricia Torres encargouse de recordar a Losada Diéguez como o gran olvidado do grupo Nós, principalmente ata 1985, cando se lle concedeu o Día das Letras Galegas. De orixe fidalga, Losada Diéguez, como precisou Torres, sufriu unha vida especialmente dura e morreu con tan só 44 anos de idade, pero tivo tempo de ser imprescindible na creación da revista Nós, que “sentou as bases da nosa cultura”, destacou, recordando tamén como o galardón literario que leva o seu nome é o de maior dotación económica de Galicia, “os nosos premios Planeta”, ademais do valor engadido que aporta o pazo de Losada Diéguez á parroquia de Moldes. As mulleres en Nós Celia Pereira comezou a súa intervención recordando o estreito vínculo entre La Región e Vicente Risco, e fixo énfase na importancia que tivo a colaboración colectiva á hora de que o grupo Nós acadara todos os seus éxitos culturais. “Aínda hoxe temos moito que aprender deles”, subliñou, chamando a manter o seu espírito de traballo, ademais dos principios que Risco trazou nalgunha das súas cartas: sistema, disciplina e colaboración. Ademais, referiuse á participación feminina no grupo, nomeando a persoeiras como Francisca Herrera ou Carmen Somoza, e até ás propias mulleres dos homes de Nós, como María del Carmen Fernández. E lembrou o día no que Manuel Murguía nomeou á trinidade da cultura galega, formada por Risco, Castelao e Pedrayo, engadindo tamén Pereira os méritos de Losada Diéguez malia a súa dura experiencia vital, como xa referira Torres. Nación cultural Carlos Mella gabou á xeración Nós como “un feito singular na nosa historia”. Gracias a eles, defendeu, podemos falar hoxe de Galicia como unha identidade diferenciada, “e lográrono sen a forza mercantil de Cataluña nin técnicas violentas. Só dispoñían do poder da palabra. Ollaron para un país, non lle gustou o que viron, e en lugar de deitarse na queixa fixeron un traballo impresionante”, resumiu. E, sobre a ideoloxía política de Castelao, quixo precisar que “a palabra ‘autodeterminación’ ten moitas suavidades de pronunciación, non é o mesmo a autodeterminación para romper un país mediante a violencia, que a que pensa nunha España federal, porque se non podo dicir ‘non’ a un proxecto no que estou implicado, o meu ‘si’ non vale para nada, é un ‘si’ sumiso”. Engadiu ademais que “até os inmigos de Castelao, que eran moitos, xogaron a carta de que era un caricaturista para esconder que foi un pensador político de primeira categoría, o primeiro en falar dunha Europa federal. Pero Galicia tivo moi mala sorte. O día que naceu Portugal, abortou Galicia”, lamentou Mella. Por fortuna, o grupo Nós “conseguiu o milagre de converter Galicia en nación cultural sen ser nación política”. Naceu en Ourense “Cando facemos referencia ao grupo Nós temos que ser conscientes de que é un fito sen precedentes na historia de Galicia”. Así comezou Juan Luis Saco a súa intervención, na cal remarcou que “a revista Nós naceu en Ourense, en Ourense fíxose adulta e Ourense foi o cerne do grupo que foi quen de dar a Galicia un relato coherente da súa personalidade”. E non deixou sen mencionar o prestixioso Premio Trasalba, que leva o seu nome polo lugar onde se garda a memoria de Pedrayo, xa que nesta parroquia de Amoeiro tivo a súa residencia que hoxe é museo. “Xa no pé do estribo, quero deixar constancia de que seguiremos difundindo o interés pola obra de Don Ramón e do resto de Nós, espellos nos que nos mirar”, concluíu.