Xocas e a Coral De Ruada

Son moitos os libros e estudos que se teñen publicado sobre a vida e a obra de Xaquín Lorenzo Xocas, o máis recente hai unhas semanas a cargo do Museo do Pobo Galego, pero en case todos se obvia a importante relación do ilustre etnógrafo coa Coral De Ruada a pesar da longa duración da mesma -dende o comezo dos anos corenta do pasado século ata o seu falecemento en 1989- e da importancia das actividades conxuntamente realizadas. Vexamos: No verán de 1940 dous ourensáns -Xaquín Lorenzo e o que chegaría a director cinematográfico de éxito Antonio Román- e un madrileño -o cineasta Carlos Serrano de Osma- filmaron en Facós (Lobeira-Ourense) a curtametraxe El hombre y el carro. A música que se podía escoitar na mesma pertencía ao Coro De Ruada. En 1945 pasou a censura e recibiu un premio de 10.000 pesetas do Sindicato Nacional do Espectáculo. Como é ben sabido, perdeuse o orixinal deste filme e en 1980 atopouse un copión mudo no Museo Arqueolóxico de Ourense. A partir del, o cineasta ourensán Eloy Lozano, en colaboración co Museo do Pobo Galego, sonorizou o filme substituíndo a música folclórica orixinal gravada polo Coro De Ruada por ...funcionais “collages” de temas clásicos, con texto e locución de Xoaquín Lorenzo baixo o novo título de O carro e o home. Este filme restaurado proxectouse por primeira vez en 1982. En 1947 Xaquín Lorenzo formaba parte da Xunta de Goberno da Coral -presidida nesa altura por Antonio García Nóvoa Perniñas- co cometido de asesorar na parte artística. Froito desta colaboración foi o deseño do espectáculo Evocación histórica do Camiño de Santiago, aproveitando algunhas escenas corais que xa se viñan representando (O Cebreiro, Canto das chirimías da Catedral de Santiago, Ultreia...) e os fermosos decorados de Camilo Díaz Baliño. O espectáculo foi estreado con grande éxito no Coliseo Xesteira da nosa cidade o 13 de marzo do Ano Xubilar de 1948. Volveuse representar no mesmo ano e no mesmo escenario en dúas ocasións cando menos. Entre os anos 1966 e 1969 formou parte outra vez da Xunta de Goberno da Coral -presidida nesta ocasión por José Ramón Muñiz Guerra- como vicepresidente primeiro. Durante esta etapa a Coral De Ruada foi a encargada de cantar as primeiras Misas en Galego na capela do Santo Cristo da Catedral, ás que asistía puntualmente Xaquín Lorenzo. É máis que probable que desta etapa proceda a implicación da Coral De Ruada, auspiciada por Xaquín Lorenzo, na recuperación da Romaría do Viso en Lobeira nos primeiros anos 70. De Ruada participou dende entón na Romaría incluso ata uns anos despois do seu falecemento. Como mostra da categoría humana e da xenerosidade de Xaquín Lorenzo voume referir a un aspecto da Romaría descoñecido ata agora; non figura nas actas da Coral nin en ningún escrito e nunca se fixo público por razóns obvias, de feito eu coñecino polo testemuño directo de varios membros das Xuntas de Goberno daquela época -presididas por José Fernández Borrajo- e se me decido a sacalo agora á luz é porque entendo que engrandece a figura deste home certamente bo e xeneroso. Os gastos da Coral nas primeiras Romarías correron a cargo de Xaquín Lorenzo. Nun momento dado -penso que cadrando coa súa xubilación en 1981- chegou á Xunta de Goberno da Coral a noticia de que a súa situación económica non era moi boiante -mesmo parece que tivera recorrer a algún dos seus amigos para afrontar estes gastos-, polo que nunha reunión da Xunta acordouse seguir celebrando a Romaría e que os gastos ocasionados (transporte e xantar servido polo Amador das Barxas) fosen asumidos discretamente pol12nra e Mestre de Galeguidade, cos diplomas correspondentes e a insignia de ouro, recoñecementos outorgados na Romaría do Viso celebrada o 22 do mesmo mes. Tampouco non lles estrañará que en 1986 viaxase a Arxentina e Uruguai acompañando á Coral De Ruada como parte da embaixada cultural ourensá. Ourense, 13 de xuño de 2021