O presidente da Xunta, Rodríguez Terrazo

O pasado sábado todo se desenvolveu segundo o guion previsto a carón do Panteón de Galegos Ilustres, sen que nada sonara fóra de lugar. Son os protocolos tranquilos que por fortuna nos van dando as democracias consolidadas e que en Galicia desfrutamos dun xeito particular. Pero non sempre foi así. Vexamos, senón, o caso deste veciño de Berán que quixo levar a Galicia pola senda do progreso, pero calculou mal as súas forzas e, sobre todo, as graves consecuencias que quedaron inmortalizadas nos “Mártires de Carral”. Fillo do matrimonio formado por Antonio Terrazo e Ángela Blanco, coma tantos outros ourensáns e, dun xeito especial, ribeiráns, a súa formación comeza no Seminario ourensán cos estudos de Filosofía, que posteriormente amplía en Santiago de Compostela ó matricularse na carreira de Dereito. Estamos en 1830 e a sociedade española en xeral, e a galega en particular, están a piques de vivir unha treboada de cambios lexislativos, institucionais, de organización territorial e na relación igrexa-estado que van levantar unha espesa poeira no conxunto da sociedade e xerar un balbordo colectivo difícil de aplacar. Pío Rodríguez Terrazo acaba de rematar os estudos e abre un bufete en Compostela, que pronto se faría sumamente coñecido. “Desde su llegada a Santiago, Terrazo se dará a conocer por su apasionada defensa del sistema constitucional, formando parte del grupo liberal en el que militaban, entre otros, Domingo Fontán, Ramón de la Sagra o Losada Rodríguez” Quen así se explica é o historiador Xosé Ramón Berreiro na Gran Enciplopedia Gallega, engadindo a continuación que ese emerxente prestixio persoal e profesional, unido ós acontecementos que comezan a pasar -a morte de Fernando VII, a recuperación dalgunhas liberdades perdidas ou a nova división provincial que distribúe o territorio galego en catro demarcacións artificiais e que el non comparte, ademáis da instalación dos novos concellos constitucionais- elévano a ser elixido e pasar á historia da cidade coma o primeiro alcalde de Santiago. Subido xa no carro institucional, na década dos anos 40 converteuse no líder absoluto do progresismo compostelán, sumándose activamente ós pronunciamentos previos de 1840 e 1843 e finalmente ó de 1846, que supuxo un antes e un despois na súa traxectoria e un punto de inflexión na historia de Galicia, pois, se ben durou tan só tres semanas e custou centos de vítimas, neses días de primavera os denominados “provincialistas” sementaron o xermolo do que hoxe coñecemos como galeguismo. Foron moi variadas as circunstancias que provocaron a asonada aquel día 2 de abril en Galicia e que tiveron como epicentro a cidade de Lugo, onde realmente deu inicio a denominada “Revolución do 46”. O pistoletazo de saída deuno o comandante Miguel Solís, un gaditano formado na marina e destinado na Capitanía Xeral de Galicia, despois de ter percorrido outros destacamentos e que pronto se integrou nos círculos achegados da condesa Juana de Vega, onde levaban tempo conspirando para poder facerse co poder en Galicia. Solís desprázase a Lugo e alí toma a cidade por asalto, dándolle lectura “al programa de la revolución” sumándolles vítores do tipo “Viva la reina libre”, “Viva la Constitución”, “Fuera el extranjero”, “Abajo el dictador Narváez”, “Abajo el sistema tributario”. Chegada a noticia a Compostela, foi constituída formalmente a “Junta de Gobierno de Galicia”, á fronte da cal é colocado o propio Pío Ródriguez Terrazo, con mozos republicanos talés como Romero Ortiz, que acabaría sendo ministro e case deputado vitalicio, en calidade de secretario e, entre outros, o xornalista Antolín Faraldo, que sería o redactor do manifesto da revolución, publicado o día 15 de abril -casualmente hoxe cúmprense 178 anos-, que tan só tería unha vixencia de once días, pois ó non sumarse A Coruña e Ourense á revolución, os soños de Terrazo, Solís, Faraldo e Romero Ortiz esfumáronse coma un cigarro. Un liberal anticarlista que quixo retirarlle os privilexios ó arcebispo e acabou de usureiro Para Solís, a revota foi o fin. Para Romero Ortiz, o inicio dunha carreira política. Malia que o levantamento foi tan curto que non lles deu tempo a consolidar nada, iso non obstou para que, dende o día 10, no que Rodríguez Terrazo asinou un ousado decreto cun só artigo que dicía “se declaran nulos todos los actos del gobierno de Madrid desde el día 2 del actual”, ata o día 23 en que Solís foi vencido e detido na batalla de Cacheiras e logo axustizado en Carral en xuízo sumarísimo para evitar que o poidese beneficiar unha amnistía, xunto con outros 11 soldados, o día 26, no que acabou todo, non deixasen de decretar ideais que non pasaron de seren flor dun día. É certo que a revolta foi seguida, aplaudida e axitada polo pobo en xeral, así como polos estudantes composteláns, que chegaron a coller as armas -en Santiago deberon xuntar ata 15 mil homes-, pero tiveron que devolvelas porque non había suficientes. Se a isto se lle une a presumible inocencia e a falta de experiencia militar de dun Solís con só 30 anos e a traizón do segundo comandante Rubín de Celis, que non apareceu cando Solís estaba asediado, enténdese entón que a revolta non tivese outro destino có fracaso. Detido Solís e uns 300 soldados, condenados a morte foron el máis once oficiais. A razón de seren axustizados en Carral foi circunstancial, pois, descartada a praza de Santiago, buscaron onde poder facelo, pero ningunha autoridade civil lles deu permiso, ata que en Carral un tenente de alcalde asinou a autorización para celebraren o xuízo, que tivo lugar na taberna da vila. Pola súa banda, Terrazo, Romero Ortiz e Faraldo, entre outros, fuxiron para Portugal, onde estiveron exilados arredor dun ano. Terrazo volveu a Santiago e foise alonxando da loita política. Centrouse no bufete e, dun xeito paradóxico, aquel recén nomeado alcalde compostelán e anticarlista que lle recriminaba ó arcebispo as rendas que recibía pola colexiata do Sar, aducindo que “si quiere seminarios hágalos a su cuenta, ya que las rentas de la nación no deben servir para alimentar a manos muertas y a haraganes”, a medida que foi cumprindo anos, “aparece como inversor y prestamista usurero, a veces sin escrúpulos, ya que son frecuentes los embargos a labradores”, di Barreiro Fernández, se ben -remata- “es esta ya una actividad que no interesa destacar”¿?.