Ramoncito, “O Almendrado” de Allariz

Os máis seareiros do baloncesto -eses que trasnoitan para ver en directo os partidos da NBA- andan estas semanas subxugados coas atrevidas evolucións dun francés de 19 anos, 2,24 metros de altura e un nome -Wembanyama- case tan longo coma el, cousa que me devolveu á memoria a un mozo da aldea de Magarelos que, coa mesma idade e 2,35 m., quería ser campión do mundo de boxeo. Por desgracia, os tempos eran outros e o Monchiño morreu con fame, sen fama e sen chegar a cumprir ós 30 anos. A súa historia non perdurou nas enciplopedias, mais fica especialmente gravada na memoria dos veciños de Magarelos (Allariz) e da Lampaza ou Ludro (Rairiz de Veiga), así como dos parentes de Fontao (Allariz), que compartiron con el tempos de calamidade e de gloria”. Quen escribiu isto foi Delfín Caseiro e calquera o pode ler no número 5 da revista Raigame, publicada en outubro de 1997, é dicir, hai xa máis dun cuarto de século. Dende aquela teñen sido varias as iniciativas (bebendo sempre da fonte orixinal de Caseiro) destinadas a divulgar en diversos formatos a curta e singular traxectoria deste mozo que chegou ó mundo na Portela de Magarelos o 30 de agosto de 1916 e que despois de ver marchar ó seu pai para Cuba e quedar, xunto cos seus irmáns ó coidado exclusivo da nai, cando o seu corpo comezou a detectar a explosión da pubertade, a súa estatura comezou a estirar de forma inusitada ata conseguir chegar a uns incribles 2,35 metros, un 56 de pé e un peso de máis de 150 quilos, con pouco máis dos vinte anos. Atendía ó nome de Ramón Fernández e, aínda que no entorno familiar e veciñal, nas feiras de Allariz e pola revolta era apelado como Monchiño, tan pronto comezou a saír daquel círculo e empezar a gañar a vida, acudindo ás vendimas do Ribeiro ou facendo de mozo de carga na capital, comezou a chamar a atención e a ser obxecto doutras apelacións precedidas sempre do adxectivo de “xigante”. Os inicios como home-espectáculo -cóntao Delfín Caseiro e referéndao un xornalista de El Correo Gallego en novembro de 1939- teñen lugar nunhas festas do Corpus ourensás, cando “un feriante solicitó sus servicios para montar una caseta en la que exhibía una foca”. O primeiro día, “registrose una entrada menos que mediana”, pero a partir de aí comezou a correr a voz e na segunda xornada “se dio un entradón imponente”, pero non para ver a foca, senón para ver a aquel mozo que non tiña fin. O feirante “comprendiendo que un verdadero tesoro había sido descubierto, le hizo la proposición de exhibirlo” e así foi como Monchiño acabou transformado no “gigante gallego” e comezou a aparecer nos xornais como “El Almendrado”, en referencia ós famosos doces do seu concello. Con esa nominación aparece nas festas de Santiago en 1939, presentado como “un gigante auténtico” e compartindo cartel co tamén famoso “Barriga Verde”, no San Froilán lucense e mesmo -como Ramoncito- nas San Lucas de Mondoñedo, destacando sempre o carácter afable “de un muchacho de agradable presencia, facciones correctas y bastante avispado, sin causar sencación de deformidad” ata o punto de chegar a ser especialmente admirado polas mozas. “Hay mujeres que se lamentan de no haber conocido a ‘Almendrado’, otras se muestran irritadas por no haber sabido aprovechar la ocasión de pasear en su compañía”, afirmaba un tal “Ami-plin” en La Región do 22 de xullo do 39 O éxito -relátao Delfín Caseiro- duroulle ata 1944, sempre coa ilusión de xuntar algún diñeiro para ir a Madrid e atopar “a algún profesor que me enseñe algo de boxeo, y cuando esté al lado de Primo Carnera, de un sopapo le quito el título y ocupo su puesto”. Pero a bioloxía -inexorable- seguiu facendo o seu microtraballo e o 8 de abril de 1944 pechou os ollos para sempre sen perder o medo a que fosen utilizar o seu corpo para a ciencia. Tiña, entón, 27 anos e un zapato seu aínda se pode ver hoxe no bar “O Palleiro” da Lampaza (Rairiz de Veiga). Vicente Risco, un xigante aragonés e unha morada de ciclópeos no couto das Picotas “Cuarto milenio” dedicoulle un programa ó Monchiño e ó xiagante aragonés. Curiosamente, o Monchiño, Ramoncito ou “Almendrado”, como home-espectáculo, acabou sendo máis coñecido fóra de Ourense ca na nosa provincia, razón que explicaría o feito de non ter sido rexistrado nada máis ca ocasionalmente por cronistas e historiadores antes de que, en 1997, o fixera Delfín Caseiro. Como mostra paga a pena traer a colación un artigo publicado neste mesmo xornal o 21 de outubro de 1958 por Vicente Risco, que acaba aludindo a “Almendrado” nunha crónica na sección “En busca del Orense perdido” na que se centra nun xigante aragonés que, cando era neno, viviu temporalmente fronte por fronte coa súa casa da rúa da Paz. Fermín Arrudi, chamábase o persoeiro “y sus azañas en las montañas de los Pirineos se relataban en verso”, escribe un Risco que xa ó final indica que “nosotros hemos tardado mucho en tener uno igual: El “Almendrado” de Allariz”, sobre o que afirma que “su lugar de nacimiento siempre me pareció a propósito para que allí apareciesen gigantes”, citando dun xeito enigmático un espazo denominado “el coto de las Picotas, que hace sospechar que por allí se encuentra una de las puertas del mundo subterráneo”. Sobre este misterioso monte é moito máis explícito outro artigo, non sei se escrito polo mesmo Risco e publicado tamén por La Región en novembro de 1939, no que, co fin de explicar quen era “el auténtico Ramón Fernández” alude a dous históricos estudosos do xigantismo e doutras singularidades humanas, como foron o xesuíta Padre Kircher e o bieito Padre Feijóo, antes de expoñer “la siguiente hipótesis acerca del gigante de Allariz”: “Cuarto milenio” dedicoulle un programa ó Monchiño e ó xiagante aragonés. “Por allí cerca está -describe o redactor- el coto que llaman las Picotas en el que la naturaleza ha edificado extrañas arquitecturas ciclópeas, de tan peregrino e imponente aspecto que dan la sensación de haber sido en otro tiempo morada de gigantes, los cuales, con perdón del Padre Feijóo, pueden todavía hallarse allí encantados y, por lo tanto, invisibles a la mirada de los mortales”. “Pues bien -remata o artigo- ¿por qué no había de ser Ramón Fernández uno de los gigantes de las Picotas que se cansó de la vida de encantamiento”. Se cadra non estaría de máis subir alí para poder comprobalo.