Venancio e María, o berce do emporio

Se o tratamento mediático dos últimos anos non se lles fose das mans, é moi probable que os medios de comunicación galegos -este entre eles- estivesen hoxe ó tanto dunha mansión de Avión onde Olegario Vázquez Raña e a súa dona convidarían a un xentío para celebraren un ano máis o aniversario de “Gela”. Non ten sido así. Acusacións de desperdicio da comida nas últimas festas e a pandemia puxéronlle o ramo ó convite, o que non obsta para que eu me propuxese saber onde nace a fonte do multimillonario manancial dos Vázquez Raña. Se un procura información na rede sobre a familia Vázquez Raña de Avión, a nada que escriba en Google os dous apelidos enfrontarase de súpeto cun atracón de entradas que superan as duascentas mil. É certo que a maioría son reportaxes e entrevistas a Mario e Olegario, os máis coñecidos da saga, que outras son dossieres novas ou documentais corporativos da multitude de empresas que os Vazquez Raña e os seus descendentes xestionan desde México D.F., pero se nos queremos achegar á parte máis íntima ou familiar e mesmo ás orixes migratorias da mesma, o que transcende é unha información someira que se repite mimeticamente en tódalas entradas, a xeito de limiar. Boa mostra é un estudo elaborado no marco da Universidade Autónoma Metropolitana por Jaime García Mendoza, no que se le que no ano 1928 Venancio Vázquez -o pai- sae de Avión coa súa dona María Raña Antas para trasladárense a Venezuela, onde residiron varios meses ata que decidiron viaxar a México, lugar “en donde tuvieron sus cuatro primeros hijos, Aurelio, Sara, Apolinar y Mario”. Catro fillos que naqueles primeiros anos nos que Venancio se dedicaba ó único negocio que podían exercer os inmigrantes chegados ó país -o de vendedor ambulante polas rúas da cidade- resultaban unha carga económica insoportable “por lo que la madre y la ralea regresaron a Galicia”, volvendo a México pouco tempo despois, onde habían nacer Olegario e Abel e así completar o clan, co seu pai xa instalado nun localiño dunha barriada humilde da gran cidade, que resultou ser o xermolo dunha moblería de venta a crédito, que entre todos converterían nunha cadea de moblerías que chegarían a ter 70 mil metros cadrados, 1.500 empregados e que, convertida en 1970 na firma “Hermanos Vázquez”, constituíu a orixe dos coñecidos emporios económicos que finalmente lograrían levantar, sobre todo Mario e Olegario, cada quen por un camiño diferente. Estes datos, que todo o mundo dá por bos e que eu non vou poñer en dúbida, contrastan, sen embargo, coa información que custodia o Arquivo de Movementos Migratorios Iberoamericanos (que pode ser libremente consultado no portal de arquivos españois “Pares”) no cal se conservan as tarxetas de identificación de emigración de case toda a familia Vázquez Raña. Son as fichas de Venancio, María, Aurelio, Apolinar e Mario, que ofrecen datos sobre datas e circunstancias que arrodean a entrada de todos eles no país azteca. Segundo estes documentos, Venancio aterra no aeroporto mexicano, procedente da Habana, o 13 de xaneiro de 1947 coa condición de “asilado político por un año”, declarando ter nacido en Barroso (Avión), de relixión “libre” e advertido -ironías do destino- de que “no podrá dedicarse a ningunha actividad remunerada o lucrativa”. Procedente tamén da Habana, pero polo porto de Veracruz, entraría, o 28 de xullo de 1949, María Raña Antas, orixinaria así mesmo de Barroso, afirmando non profesar ningunha relixión e declarando que dependerá economicamente do seu home Venancio. Mario e Olegario, as cabezas visibles dunha saga que puxo a Avión no mapa do mundo Co mesmo carácter de “asilado político” que o pai e só medio ano despois del, procedente de Nova York, chegaría o primoxénito Aurelio, tamén sen relixión confesada e coa referencia domiciliaria de Venancio. O seguinte en ser rexistrado polos servizos de migración mexicanos sería Apolinar. Neste caso faríao un ano despois de Aurelio e case un ano antes da súa nai, o 3 de outubro de 1948, e procedente de Lisboa. O último dos irmáns que aparece no rexistro de migración é Mario, quen ó igual cá nai, faríao dende a Habana -tan só unha semana despois da chegada de María- o 4 de agosto de 1949, nacido tamén en Barroso e, con só 17 anos, declarando, así mesmo, non profesar “ninguna” relixión e abonando os 103 dólares ós que ascendía naquel momento o imposto migratorio. Á vista desta documentación xorden varias incógnitas, como a ausencia de Sara (1928), así como o feito contraditorio que supón que as entradas oficiais no país fosen rexistradas entre 1947 e 1949 cando Olegario e Abel -nacidos en 1935 e en 1940- aparecen en tódalas informacións como nacidos en México. Incógnitas que poderían ter unha explicación nun proceso administrativo destinado á regulación da situación da familia no país, ó fío das leis de asilo de Lázaro Cárdenas, o que lles permitiría acceder co tempo e en igualdade de condicións cós naturais do país, a infinidade de negocios ós que, sobre todo Mario e Olegario, foron accedendo a partir de mediados dos anos 70, cando Mario abandona a dirección da cadea de mobles Hermanos Vázquez e se lanza ó mercado dos medios de comunicación, á representación olímpica do país e a conseguir un emporio económico que incluso sería superado polo seu irmán Olegario, catro veces competidor olímpico de tiro por ese país e promotor de negocios no sector da sanidade privada, as finanzas, os hoteis e os medios de comunicación. Emporios que lle permitiron o luxo a Olegario de perder e recuperar un investimento de 1.700 millóns de dólares nun día e que hoxe superan con creces os 100 mil empregados. Emporios que tamén acabaron xerando friccións entre os dous, ata o punto de que nun restaurante no que estaba Olegario cuns amigos, chegou Mario con outros e cando un deles acudiu a saudar a Olegario, Mario mandou retirar o prato porque “ese señor ya no se sienta con nosotros a la mesa”.