Poden existir as saudades dunha paisaxe sonora? Por suposto. A campá de Anllóns para Pondal, as de Bastabales para Rosalía, e as chocas campás do vello mosteiro para Curros, son cimeiras desa evocación no noso Rexurdimento poético do XIX. Pero hai máis. Hai sons máis modestos, máis íntimos, nos que agroman as nosas sensibilidades e experiencias persoais. O son das ondas do mar pousando naquela praia, aquel día... o do vento zoando naquela carballeira, o trepar na folla seca, o rechouchiar dos paxaros no mencer, o estralar da casca dos piñeiros na raxeira do medio día do verán... Hai un excelente poema -como case todos os seus- de Uxío Novoneyra, que di: “Oír pacer as vacas no serán, no silencio da terra, some a un case tanto como no val ver pasar a auga das presas”. E si, oír ese “rash-rash” con que as vacas triscan e arrincan harmoniosamente a herba, achéganos á vivencia máxima da comuñón sonora coa natureza. E cada un de nós ten lembranzas sonoras máis íntimas, máis persoais. Cantos relós de parede, coas súas caixas e os seus péndulos, ou colgados ollos de boi, xoias dos nosos bisavós, seguen hoxe en funcionamento? Eu creo que aprendín bastante de traballar finamente coas mans axustando o péndulo, forrando de pan de ouro as pesas, equilibrándoo no pé e no interior para que non parase, abrindo a parte posterior da maquinaria para entender como funcionaba. E había que darlle corda coa chave en dous lugares. Un para a parte de andar e outro parte de dar as horas. Onte dicíame un anticuario, ensinándome os seus vinte ou trinta reloxos de parede, que había dous anos que non vendía un, nin por cen euros. Ninguén os quere. E si. Coñezo moitas casas con eses vellos corazóns parados. Xa molestan. E cando repiten dúas veces, molestan. Como os reloxos estaban nos salóns principais, agora foron derrotados, silandeiramente, polo deus Televisor. Todos calados que fala María Teresa Campos. Todos calados que Matamoros vai ornear.
Si. Agora, ata se arrisca un a que leven a reunión da comunidade de veciños a molestia do vello reloxo marcándonos o paso de segundos e horas. E si. Decidimos xubilalos non porque eles non puidesen seguir, senón porque nós non podiamos seguir con eles. E así, fómolos arrombando. Primeiro, parámolos, e ficaron en silencio desde o mesmo sito que ocupaban sempre. Ollándonos con saudades, como un cíclope fosilizado, coas agullas inmóbiles, o péndulo sen a súa esencia de vai e ven, as pesas turrando estáticas, o po invadindo unha maquinaria... E despois, levándoos aos anticuarios que xa nin os queren. É lóxico. A vida líquida da xuventude, de aquí para alá, o tamaño dos pisos, a prescindibilidade mesmo dos reloxos de pulso porque xa está no móbil a información horaria, fai que ninguén se queira “atar” a obxectos excesivos, como os reloxos de pé ou de parede.
Pouco antes da guerra prohibiron tocar as campas das igrexas... E aquí desapareceu hai anos -vinte, trinta ?- o carillón da torre... Eses marcos sonoros do paso do tempo van esmorecendo, acompasando o seu recuar co recuar da vitalidade das marcas externas da nosa sociedade, cada vez máis lonxe do vello común social noso e máis preto do esvaecemento no epidérmico global planetario. En fin, o mundo cambia. Só llo digo por se non se decataran.
