Foi unha inauguración meritoria no canto da Primavera das Letras na “Insua dos poetas”. Para aquela finais do pasado marzo ideouse “Xela Arias en liberdade: auga, árbores, palabras”, rechamante acto consonte á Semana Escolar da Árbore e da Auga, e o Día Mundial da Poesía. No escenario houbo un espectáculo de ar circense pola conxunción de danza, música e lume, acompañando o recital de Yolanda Castaño baseado nos poemas da homenaxeada das “Letras Galegas_2021”. A poeta Arias, que traballou como tradutora galega, foi tamén editora e na súa fase derradeira profesora, tiña conseguido que viran a luz catro poemarios antes dos corenta e un anos, momento en que se lle apagou a vida. Daquela, escintilou no amencer das lembranzas dos que a quixeron, e admiraron, para entrar na Academia dos Inmortais das Letras Galegas. Tralo acaído do prolegómenos, inaugurouse a escultura dedicada a ela, de poderosa forma, traída das canteiras da Caniza. A forza da pedra, chantada sobre dous puntos na procura da estabilidade do equilibrio sobre unha informe base pétrea semella tan rebelde e natural como Xela e o seu primeiro libro. Nel, amosou afastarse dos lugares comúns, como nesta inauguración. A carón dela, púxose o fito das datas fulcrais de Xela Arias. E coa presenza dunha parte significada da familia resplandeceu o acto. Darío Gil, fillo da poeta e a súa avoa Amparo Castaño, a nai dela foron os significantes. Velaquí unha presenza sobranceira que marca distancia con outras homenaxes, de tenrura e dor a un tempo, coa que achegarmos dende os seus sorrisos á realidade da vida da nai e o fillo, escintilando na lembranza a Xela dende os seus feitos literarios neste espazo singular da parroquia de Madarnás-Carballiño, Ourense. E á natureza construída engádese a da arte escultórica para conmemorar con versos acaídas efemérides. A poesía, sempre. Todo elo como adoita ser nesta Insua segundo o guión e directrices de Luís González Tosar, o gran poeta bonaerense-galego, nado no Palermo viejo e renacido na Galicia de Vigo e as vellas terras de Orcellón ourensáns.
Amparo Castaño e Darío Gil, ante o fito de Xela Arias na Insua dos Poetas.
JOSÉ ALBERTO FERNÁNDEZ, DE DACÓN
Para este artista apegado á terra como mestre canteiro foi reto e proba de paciencia seguir o proxecto ata poñer o ramo, o que acadou logo de diversos avatares, co aceiro inoxidable, tras desbotar o cobre. E deulle así, tres meses despois, corpo escultórico ao concepto no que se centrou, “unha árbore no canto dunha lúa preñada de soños”, verso de Arias suxerido por Tosar. A escultura acada así o seu carácter dual, binario, bífido tamén, neste ilustrado campo escultórico entre carballas e carballos. “Que verso escoller, que pezas do poema? Que flor para Xela Arias?”, preguntábase recentemente Emma Pedreira. E tiña que ser este do poema de Arias, que viu a luz en 1982, “…unha árbore… /a esparexerse enche-lo espacio do universo cheíño de estrelas olliños calados que coas nubes xogaban ó escondite …unha árbore no canto dunha lúa preñada de soños… e indo pasando vindo pousa-lo índice no embigo dunha orquídea celeste e, ó mellor, facerlle cóxegas ”. Aquí agroma a súa semente.
