Santa María Nai, un símbolo de Ourense

Existen determinados monumentos que reflicten un forte simbolismo para unha cidade tal e como acontece co templo, baixo a advocación de Nai de Deus, en relación ca cidade de Ourense. A primitiva igrexa de Santa María foi o primeiro templo románico existente na cidade das Burgas consagrada como catedral en tanto estábase a construír a nova sé episcopal de San Martín. Ergueita polo bispo Ederonio, no ano 1084, mais tarde substituída en tempos do mandato do tamén bispo Marcelino Siuri (1709-1717) e volta a erguer a expensas frei-bispo Juan Muñoz de la Cueva trala demolición da antiga, no ano 1721. Sobre a porta norte do cruceiro consérvase unha inscrición na que reflexa a data 1084, referente á reconstrución do templo destruído por Almanzor, quedando reducida a unha capela funeraria. No 1722 érguese o actual templo barroco, en cantería de pedra provinte do pobo de Reza, da man dos mestres canteiros, Pedro Serrapio, veciño do lugar Santiago de Loureiro, xurisdición de Cotobarde, arcebispado de Santiago, e José Piñeiro, de Ourense, por un importe de 80.000 reais de vellón. Unha grande escaleira pétrea, datada no século XVIII, eleva ao visitante ata a grande portada de acceso ao interior do templo, fermoso recinto de salvación. A alta e vertical fachada componse de tres corpos separados por unha imposta corrida e tres rúas enmarcada mediante pilastras acanaladas e dobre xogo de columnas baixo romanas ou visigóticas. Curvada no primeiro andar que, a modo de torna chuvia ou tejaroz protexe á portada belamente enmarcada por orelleiras acompañada dun dobre xogo de columnas pétreas ergueitas sobre séndoos altos zócalos. O segundo andar ou intermedio deste evidente retablo pétreo o centra a fornela que acocha no seu interior a imaxe sedante en pedra da titular da igrexa, Santa María Nai, franqueada por outro xogo de dobres columnas baixo medievais decoradas con capiteis corintios aproveitados da edificación primitiva, ao parecer de mármore, opinión actualmente rexeitada por tratarse dunha composición en area provinte do Incio. Á grande fiestra rectangular, decorada con vidreiras policromadas, a circunda tres pequenas figuras en pedra alegóricas ás virtudes teologais: Fe, Esperanza e Caridade. Da remate ao retablo-fachada un alto frontón triangular decorado cun símbolo heráldico de clara referencia episcopal centrado entre as dúas torres campanario 1. O interior da igrexa destaca pola súa simplicidade toscana composta por unha soa nave lonxitudinal dividida en tres tramos separados por pilastras adosadas mailo curto cruceiro trazado en dirección norte sur. A cuberta a forma unha bóveda de crecería simple con lunetos que facilita a entrada da luz no interior da nave. No transepto érguese unha pequena cúpula sobre pechinas coroada na parte exterior por unha pequeno capulín poligonal. Tres son os retablos existentes no interior do templo: o da capela maior, que tapa unha fiestra rectangular, atópase decorado con roelos e estípites contendo unha interesante imaxe sedante de Santa María Nai, en madeira, cunha curiosa iconografía no seu sitial, imaxe pertencente á antiga confraría dos alfinetes (xastres);actualmente procesiona unha copia da mesma cara a catedral o último día da Pascua, con retorno ao templo de orixe. No brazo esquerdo do cruceiro atópase outro retablo, datado no ano 1776, decorado con profusión de espellos e róncalla, pertencente á confraría dos Dolores, de estilo rococó, nel destaca a impresionante imaxe da Piedade co seu corazón atravesado por unha espada de dor, obra do gran artista Luís Salvador Carmona, acompañada aos seus pes por unha bela imaxe dun Cristo xacente, presente no interior dunha furna de cristal. A popular igrexa maiana estivo suxeita á xurisdición do cabido catedralicio, ata que, no ano 1922, o superior da Congregación dos Paules, da Misión de San Vicente de Paul, establecidos en Ourense, co obxecto de poder contar con igrexa propia para a celebración dos actos litúrxicos, solicitou a súa cesión, petición concedida afirmativamente, o día dezasete de marzo do mesmo ano. No ano 1983 novamente o cabido votou a facerse cargo dela trala renuncia voluntaria dos Paules, por dispor estes xa dun templo propio ademais de parroquia situado no barrio da Milagrosa.