Aínda non chegou a lamprea como é debido e xa se está indo polo mar abaixo, según se sae dos ríos e se encamiña ó mar dos argazos, alá da outra beira do Atlántico. Chegaron unhas poucas cando había poucas augas nas canles milenarias e non deixaron moitas ovas, que tamén se chaman míllaras. Esperemos que ovas abondo pra que non desapareza o fluxo da vida que as empuxa ríos arriba, cando as augas baixan frías, e ríos abaixo cando chega o cuco a nos pór o reloxo en hora e as augas non é que se tornen mornas senón que acaso se fagan máis luminosas e todo comece a estar máis claro.
Marchan as lampreas según tornan os cucos coa súa cantata e a súa desvergonza, enchendo de ovos os niños alleos maltratando as esperanzas de poder chegar a emprender o voo de tantos e tantos paxariños que han morrer de fame ou que o han facer de frío. Marchan as lampreas, non só as que viñeron e non desovaron, senón tamén aquelas que, hai cinco anos, quedaron enterradas no limo do fondal dos ríos e, durante tanto tempo, permaneceron nel, pasando desapercibidas. Agora saíron xa, dispostas a se aventurar no mar maior, no mar de fóra ata chegar ó outro e distante lado.
Torrente Ballester conta na “Saga/fuga de JB” que os romanos as mantiñan vivas en estanques de augas frías, enganadas e tristes, sen que lles afectara moito a luz, botándolles escravos como alimento pra que lles chucharan o sangue e, chegada a hora de cociñalas á bordelesa, estiveran sempre do máis xugosas e entradiñas en carnes duras. Don Gonzalo non lle debía ter moitas simpatías ás lampreas. Que eu recorde nunca lle vin comer ningunha, senón sempre e preferiblemente linguado á prancha, con pouco sal e outro pouco de paisaxe, é dicir, acompañado de catro ou cinco follas de leituga, xa algo murcha xunta con catro ou cinco anaquiños de cebola. Non sei se prá miña desgraza ou pró meu consolo a min vaime o linguado á grella, aínda millor se é unha boa acedía; tamén me vai o rodaballo, ou mesmo un coruxiño, mesmo que sexa a grella ou con allada pois nestas cousas o millor e comer e calar e bendicir a Deus por nos agasallar cos peixiños todos do noso mar; peixiños que non precisan de axuda de ningún tipo pra se ofrecer cabais e saborosos. Pero falabamos das lampreas.
Este ano non viñeron as chuvias e entón non viñeron elas. Debe ser que é a música da auga da chuvia, repenicando na tona da auga do mar, esa melodía harmoniosa, a que lles indica o camiño as nosas esveltas e escorredizas donas das augas invernais e frías. Non chove, non hai música, esquecéronse as nubes de viaxar cara o cabo Vilán ou o de Fisterra, mesmo o de Touriñán; desviaron o seu curso e deberon dar volta as lampreas, porque disque que onde regresan sempre é ó lugar no que naceron. Non lles sei eu se isto será así. Os encoros desviaron ós salmóns, as anguías tampouco xa non soben polos ríos arriba, non sei pasará o mesmo coas lampreas e o silencio da súa música da auga.
Por se acaso, eses comellonciños que lles somos os de Ourense, ou cando menos dez dos compañeiros do Instituto de Posío en representación de todos, fómoslles despedilas, fómoslles facer as exequias deste ano a uns poucos exemplares das que, contra toda esperanza, subiron polo Miño arriba ata chegar cerca de Arbo e ir dar ós pratos ca Casa Pazos, lugar ó que me prometo volver tan pronto como poida.
Foilles unha sinfonía completa. A música da auga, a mesma da que falabamos un pouco máis enriba, acaso debida a unha navegación case en superficie, debéuselles meter no corpo ás lampreiñas da Casa Pazos facéndoo coa intensidade que os romanos crían conquerir co sangue dos escravos, Torrente dixit, tanto que ó se ver as súas carnes confundidas co amoado da empanada produciron toda unha exaltación do ánimo na que non vou teimar en describila pois mesmo pode que rematase por resultar pecaminoso.
Xa sentados á mesa servíronnola fritida coma eu nunca a probara, nada que ver con calquera outra, e conste que xa tamén a tomei guisada ou mesmo en empanada, tamén en timbal, pero esta era doutra textura e dona dun sabor distinto. Deus que día! Falabamos entre nós, falabamos da vida e dos compañeiros que se foron e dos que aínda están, bebiamos a modo viño do Condado, branco e tinto, según gustos e tendencias, ata que chegou a lamprea rechea, preparando os nosos padais pra raíña na que se converte cando a lamprea se prepara á bordelesa.
Poucos peixes do mar e poucos do río préstanse a tan distintas e dispares presentacións como a lamprea. Moi poucos. Vaian vostedes pensando nalgúns a ver cales se lles ocorren. Mágoa que os encoros, eses que lles acaban do producir ás hidroeléctricas beneficios do 10.000%, si, do dez mil por cento sen que eiquí siga sen pasar algo, estean sen augas polas que subir río arriba.
Os salmóns, aqueles que os traballadores a mantido esixían que non lles fora servido máis de tres veces por semana; as anguías, que xa maiores deviñan en anguiachos e guisadas con chícharos e pataquiñas novas éranlles cousa fina, os sábalos... tantas especies de río e de mar, foron e seguen a ser erradicados porque el negoçi es el negoçi e non se aplican as medidas que se aplican noutros países pra que a vida continúe e flúa coma sempre o fixo.
Poderían os nosos deputados, aínda que só fose por se entreter nalgo, aplicarse un pouco en lexislar de xeito que os secadeiros de congro, os augardenteiros, as matanzas dos porcos, tiveran o recoñecemento legal do que carecen hoxe e noutros lugares si desfrutan? O mundo vailles ser moi aburrido cando todos comamos, a forza de salchichas de supermercado, hamburguesas de cadea de restaurantes, polo fritido non sei onde, nin con que, e así sucesivamente ata o desamparo e a tristeza. Aí chegados, xa non haberá lampreas. Paren o mundo que máis dun hase dar de baixa.
