Hoxe merquei un libro da autoría de Longino, escrito que foi en Roma na primeira metade do século I d.C. e recén editado agora por Acantilado. Custoume dez euriños, pero por ese prezo voume permitir o luxo de comparar esta tradución (aínda non sei se poderei dicir versión) coa do mesmo texto que tamén teño editado, que o foi no seu momento por Editorial Gredos có número 15 da súa colección Biblioteca Clásica, alá polo 1979, cando todos eramos máis xoves. A edición de Gredos, que a este libro de Longino “Sobre lo sublime” suma o de Demetrio titulado “Sobre el estilo”, foi traducida por José García López mentres que estoutra de Acantilado, “De lo sublime” é da autoría de Eduardo Gil Bera.
Non deixará de haber lectores que pensen o que lles pareza respecto do que acabo de dicir. Algún haberá que pense que se trata da pedantería propia dun estólido, outro que considere que a cabra co vicio da cos cornos no cu e que, non tendo nada millor que facer (ou que escribir) por iso recorro a este tipo de expansións do ánimo. A nómina de agudos lectores pode ser incrementada. Mesmo haberá quen pense que tamén se divirte con este tipo de actividades e agradeza o comentario. Afortunadamente non está escrito, malia que en tantas ocasións non o pareza, que todos nos teñamos que divertir do mesmo xeito.
Estar non estará escrito, pero cando vexo un botellón ou cando contemplo un macroconcerto deses que se celebran non xa nos pavillóns deportivos senón no mesmo Monte do Gozo compostelán dáme medo pensar que as mentes dos que veñen tras nosa algo troqueladiñas si que o parecen. Non somos moitos, diría que cada vez somos menos, os que non necesitamos de barullo ningún pra nos divertir canto queiramos... ou poidamos.
A precedente consideración, a de que non necesitemos barullo, ese tipo de barullo consecuencia do multitudinario, non quere dicir que esteamos de acordo co que deixou escrito Schopenhauer afirmando que dúas son as vantaxes que a soidade proporciona ás persoas de gran altura intelectual: a primeira estar consigo mesmas e a segunda non estar con outros”.
Calquera diría que o de “gran altura intelectual” só é propio dunha excelsa minoría e con iso xa tampouco non concordo nin o máis mínimo; primeiro, porque non me podo recoñecer nela e, segundo, porque teño máis dun amigo que pode pasar horas e horas contemplando o fluír das vagas de mar, o ir e vir das mareas, axexando como o vento peitea o centeo aínda verde ou xa en sazón; paseando cun seu can ou contemplando o errático e sen embargo voo dunha bolboreta. Non quero xa dicir o ir e vir dos vagalumes nunha diáfana noite de verán cando os grilos ensaian todas as súas melodías.
Todo por non recoñecer que o que me sucede a min é que, cos anos que xa sumo, a lectura acadou un lugar de privilexio chegada a hora de se divertir estando a tempo. Somos moitos os da tribo dos lectores. E iso non nos impediu nunca outras actividades que nos permitisen eludir a constancia do transcorrer do tempo. Cantas veces non pensamos que o máis aburrido que hai na vida é estar sen facer nada?
Todo o anterior tamén pra chegar a recoñecer que a soidade en compañía tamén pode ser grata. Ou como pensan que están, senón sos, un fato de rapaces mozos, ou outro de vellos avanzados, falando das súas cousas en amena e respectuosa conversa mantida entre todos eles. Neses momentos non hai nada ó redor que perturbe a amenidade da conversa, a elocuencia dun amigo, a simpatía doutro, a inxenua amenidade dun terceiro. Todo flúe e a vida se deixa sentir en toda a súa plenitude e, mentres, cada un é cada un e nada de cada un deles se dilúe e confunde co resto dos presentes.
A pregunta é se esa non disolución do ego máis intimo, se ese non deixar de ser un mesmo ó mesmo tempo que tamén se é o que os outros son, as verdades que afirman, as mentiras que negan, os feitos que relatan ou as memorias que evocan, é posible no medio de miles de persoas axitadas, entolecidas polo monótono e perturbador bater dunha caixa de ritmos. É que acaso o que aturde é bo? O que te proporciona a lectura dun texto comparándoa coa do mesmo texto expresado por outro é a posibilidade de estar asistindo a esa silente conversa mantida entre un grupo de amigos, tres neste caso, pero abondo ós efectos pretendidos.
Disimúlenme que bote man de novo a Schopenhauer cando escribe que “reflectidos na obtusa consciencia dun parvo (dun bobo di el, pero xa ven que tradutore traditore e que a conversa pode renacer unha vez máis) todos os goces e todas as magnificencias son moi probes unha vez comparadas coa consciencia de Cervantes cando escribía o Quixote nunha prisión incómoda”.
Eu son desa convicción, seino por propia experiencia. Seguro que Cervantes non se aburriu, senón que se debeu divertir non pouco mentres escribiu os seus libros. Seguro que si e que, mentres o fixo, a conversa da que falabamos antes a mantivo consigo mesmo e soubo, nun claro proceso de introspección, máis de si propio que cen teólogos cantando gregoriano pra se esquecer deles mesmos mentres van deixando que devale o día; ou cen mil rapaces presentes no macro concerto aquel que se celebrou na illa de Wight, que non digo que non o pasaran ben, nin se me ocorre, pero si que o seu ser, o de cada un deles, saíu algo diluído no balbordo común tan ben esparexido.
Como poden comprobar, eiquí chegados, é que do que se trataba era da defensa de que cada quen se divirta como lle pete respectando que o resto poida facer o mesmo sempre e cando non se moleste a terceiros inocentes. Así que, contando coa benevolencia do lector atento, pasarei acto seguido a dialogar con Longino a través dos seus dous tradutores. Seguro que vai resultar entretido e que, cando me canse ou aburra, pararei deixándoo pra máis tarde.
