Falouse eiquí dos novos, dos que veñen arreando, empuxando, por ver de ocupar os lugares que, por idade, vaia por Deus, lles corresponde. Non hai razón, cando menos eu non lla vexo, pra que hoxe nos refiramos (con perdón) ós vellos.
Quen vimos sendo os vellos? Pois sómoslles uns rapaces que xa acumulamos memoria, que é algo a conservar e transmitir; tamén recordos, pero estes subdivídense en dúas castes; a saber, os que son pra esquecer e aqueloutros que son pra revivir. Como xa vou vello conto cunha memoria que ó parecer é boa e acumulo recordos de ambas as dúas castes. Haber hailles unha terceira clase, pero non sei se a estes se lles poderán considerar recordos. Cales? Os que por moito que te esforces non consegues recordalos, malia os esforzos de quen se empeñe en chos facer presentes.
Esta terceira crase, a dos non recordos, élles a máis numerosa. Haberá que determinar se isto sucede pra ben ou pra mal, pero é de sospeitar que, a tal obtención cualificativa, haberá que adxectivala cun “depende” conxugando así un verbo do que se afirma que nós, os galegos, somos os donos da patente; dunha patente que nos permite o seu uso, o seu mal uso, e mesmo o seu abuso, anque pero, claro, este tipo de consideracións depende de quen as estableza.
O outro día n’O Ferrol -a min gústame escribilo así, co artigo, moito máis que sen el- recordei cousas que había ben tempo que non recordaba. Ben podía facer trinta anos, senón algún máis, que non vía ás irmás Piñeiro, a Esperanza e Margariña, esta sempre chea de esperanza, aquela sempre chea de memoria. Non puiden falar moito con elas, a penas nada foi o que o fixemos, pero abondou a súa presenza próxima pra que, esa clase de recordos dos que falamos hai un pouco, reverdecesen a empuxóns que poderíamos chamar pontevedreses. A preocupación histórica propia de Esperanza tróuxena comigo incorporada grazas ó numero 29 de Ferrolanalisis, a revista de pensamento e cultura na que ela tanto colabora. De momento só a folleei, quero dicir que de momento só me ocupei de lle “mirar os santos”, de contemplar as ilustracións, ler os pés cas acompañan e facerme unha idea, se ben algo reducida, do disfrute que me agarda. De momento xa sei que cada vila, que cada cidade galega, debera manter unha publicación tal como esa. Pero estas sonlles ideas miñas, así que posiblemente o millor será que non me fagan ningún caso.
Na mesma orde de cousas afíxenme hoxe, na miña librería de cabeceira, co libro de Xoán Rubia do que, o mesmo que me sucedeu con Agustín Sixto Seco, non sei se afirmar se é un mugardés que se ferrolinizou ou un ferrolán que nunca deixará de ser mugardés. Non sei se me explico. Ó me reencontrar con el logo de tanto tempo sucedeume o mesmo que con Esperanza. Dende entón, os recordos veñen aboiando como se estiver a levar áncoras o bergantín da memoria; xa saben, tantos elos, tantos grilletes, ou sexa tanta cadea de recordos, dependendo do fondo onde o barco quedara fondeado.
Esperanza e Xoán, Xoán e Esperanza, oficiaron de presentadores do meu último libro na que espero que fose, millor dito que sexa, a última ocasión de seguir eu por aí adiante, diríase que como gheisa por arrozal, dando noticia do que a min me ocorreu “a propósito de Fraga”. Foi un tempo agradable e mesmo diría que ameno o transcorrido no auditorio ferrolán de Afundación, tamén os anteriores celebrados con tal motivo, pero xa me vai chegando; dito sexa sen ánimo de sinalar que xa son eu de avanzada idade.
Tornemos ó rego. O libro de Xoán Rubia titúlase “Pasaba por alí” e subtitulase “e quedei un intre”. Está fermosamente editado. É decididamente autobiográfico e aínda non levo lido del todo canto espero acabar lendo querendo, como quero, saber dun dos membros de Voces Ceibes que me pasou máis desapercibido. Curiosamente as páxinas do libro das que xa levo dado conta amósannos un Xoán Rubia que se nos ofrece, porque realmente o é, o que máis e millor conserva as esencias, déixenme dicilo así, que culturalmente nos remiten ós tempos republicanos.
Xoán é sobriño de Rubia Barcia, o mugardés republicano que exerceu de profesor en varias universidade estadounidenses, de xeito que a memoria e mailos recordos familiares transitan polas páxinas do libro cunha veracidade da que, este escribidor de vostedes, non foi enteiramente consciente ata o xusto momento de pousar a súa vista no primeiro medio cento de páxinas do libro, que son as que levo lidas, cando estas liñas escribo. E isto a min resúltame enormemente ilustrativo.
Recordo con precisión as dúbidas de Benedicto, entón cristián fervente e marxista incipiente, real e verdadeiro iniciador da Nova Canción Galega, e os conflitos persoais de Xavier González del Valle. Eles dous foron quen botaron andar realmente Voces Ceibes, seino ben, eu estaba alí. Coñezo a militancia partidista dos máis dos sucesivos membros de Voces Ceibes e descubro agora a real esencia dun pertencente ó grupo que botou andar a Nova Canción Galega sendo posuidor dunha bagaxe chamemoslle político-cultural á marxe de partidismos políticos que tanto tolleron aqueles nosos anos cheos de esperanzas, cando tíñamos proxectos e ilusións á marxe das consignas que, neste noso pequeno país, sempre nos enfrontaron ós uns cos outros. Como traballa a memoria e como esta vai tirando dos recordos!
Que tería sucedido se todos os compoñentes daquel inusitado movemento que se iniciou con Voces Ceibes tivese optado por aceptar entre eles a Andrés Dobarrro e Juan Pardo e poñer a cantar en galego a media España, como fixo Dobarro e aínda outros, en vez de pretender convencer ós propios de que o seu e non outro calquera era o camiño correcto pra construír o soño que, mal que ben, todos albergábamos? Que tería sucedido se as autoridades á sazón reinantes en troques de potenciar a realidade musical anglosaxona optasen por potenciar as distintas realidades españolas? E non se fan máis preguntas por se poden resultar molestas. Hai que ir máis polo Ferrol.
