Vaia por diante que son plenamente consciente de que é moi posible que a medida que vaia lendo esta crónica se lle vaia poñendo un rictus un pouco incrédulo. Eu mesmo, que o estou escribindo e que nunha mínima parte tamén son protagonista do episodio, pódolle asegurar que ó tempo que estou tecleando teño que facer un esforzo de realismo para poder crelo.
Esta crónica ten inicio nunha información emitida o pasado verán pola TVG, logo reforzada por unha entrevista neste mesmo xornal, que daban conta da existencia de Jorge Martínez, un deseñador de museos nacido nos Estados Unidos, pero ligado matriarcal e patriarcalmente á provincia de Ourense, non en van seus pais, de Cartelle e Celanova, inculcáronlle dende moi nenos, a el e a seu irmán, o amor pola terra. Nas informacións publicadas falaban da súa intervención, como deseñador de experiencias en museos, no dunha sala do Memorial Museum do 11 de Setembro e da importancia contextual que tivo a Praza Maior de Celanova na definición espacial da sala.
Loxicamente, cando lin iso eu dixen para min, "teño que coñecelo", e a partir de aí fixen o posible por quedar con el. Evidentemente -en Celanova coñecémonos todos- non me foi difícil establecer contacto e ós poucos días xa estabamos os dous, coa súa muller, tamén deseñadora, e uns amigos, no campanario celanovés establecendo singulares paralelismos na distancia co emblemático Empire State no que xa estaba traballando.
Jorge Martínez traballa de deseñador de espazos museísticos en grandes proxectos expositivos
A conexión foi inmediata e malia a diferencia de idade -el é bastante máis novo- semellaba que nos coñeciamos de toda a vida, mesmo dende cando el pasaba horas de estío vespertino gozando do silencio do claustro barroco do mosteiro mentres seu irmán e os seus amigos de verán xogaban ó fútbol na Praza Maior.
Neses días tivemos tempo de compartir conversas nas terrazas do Espolón e mesmo de que me explicara polo miúdo ata que punto a configuración rectangular e a colocación asimétrica do pilón respecto da fachada do mosteiro influíu na súa proposta -aceptada pola dirección do Memorial Museum- de instalar tamén de forma asimétrica a derradeira columna de aceiro que quedou alí instalada a modo de homenaxe dos bombeiros e outros equipos de rescate que quedaron dentro das ruínas. De aí a que ámbolos dous diexásemos voar a imaxinación non mediou nin media caña fresca.
Informoume de que o traballo actual no que a súa empresa (de non máis de media ducia de técnicos), Thinc Desing, estaba enfrascado era a renovación da exposición no emblemático Empire State neoyorkino, unha mostra ateigada de experiencias sensoriais que visitan cada ano máis de 10 millóns de persoas e que neste novo proxecto ía contar cunha renovación completa da planta 102, dende onde se contempla unha das panorámicas máis famosas do mundo, agora cunha vista completamente limpa arredor dos 360 graos de visión sobre toda a península de Manhattan, dado que as cristaleiras, tal como el me informa, "denantes contaban con fiestras normais de un metro de altura, mentres que agora a sala é un cuarto de cristais sen paredes e cun novo ascensor transparente, con vistas dende o centro a toda a cidade".
Entón, nun momento da conversa, como se lle acendese unha pequena luz por riba da cabeza e utilizando o perfecto galego que utiliza cando volve a Celanova, propúxome:
"Se me dás algún detalle que faga referencia a Celanova, gárdoo alí para que quede de recordo"
Meu dito, meu feito. Díxenlle eu, como resposta: "Dáme esta tarde para pensar en algo simbólico e mañá xa o tes nas túas mans".
E así foi. Pola tarde, mentres escribía unha das columnas semanais, sentado a carón da mesa do escritorio déuseme por reparar nun anaco de "tégula" (tella romana) que nalgún intre de hai bastantes anos recollín no xacemento castrexo de Castromao e exclamei para os meus adentros: "Xa está! Un dos iconos da construcción moderna da humanidade non merece menos ca gardar nas súas entrañas un retallo dos principios da construcción castrexo-romana".
O resto, coma o principio -é dicir, a proposta-, xa foi cousa del, non sen antes facerme partícipe da ilusión que lle provocou a miña escolla, non en van a súa nai é natural de Hermide, situada a dous quilómetros de Castromao, espazo que el mesmo visitou e aprendeu a descubrir ó longo das súas estadías estivais na aldea materna.
E finalmente, simple tempo de agardar e de que Jorge Martínez procurara o lugar axeitado -e digno- onde a noso xogo local, inicialmente verbal, se convertese nunha fermosa realidade simbolicamente universal: que aquilo que un día Celso Emilio Ferreiro creou dun xeito tan poético coma no fondo ilusorio, sexa cada día un pouco máis real. A saber, que entre tódolos celanovenses -os que moramos no seu berce nutricio e os que, coma Jorge, andan polo mundo- sexamos capaces de ir facendo precisamente que ese mundo se chame cada día un pouco máis Celanova.
Velaí polo que a nosa fábrica de imaxinar Celanovas polo mundo xa anda a engraxar os engranaxes e a afinar o seu software de control, gracias á oportunidade que nos dá o feito de que a empresa de Jorge Martínez teña programados traballos semellantes noutros museos e exposicións que transcenden incluso do propio territorio dos Estados Unidos.
Pero iso será cando toque. Polo de agora permitámonos gozar con este pequeno segredo que só saberemos os ourensáns cando teñamos oportunidade de subir ó piso 102 do Empire State Building.
