Igrexa da Trinidade

A igrexa da Santísima Trinidade é unha das máis antigas parroquias existentes na cidade de Ourense sendo poucos os datos coñecidos tanto da súa fundación como edificación. A inscrición: “Ista Ecclesia fundata fuit Era MCCII. 4 Non. Jun. Cum fueri felix quae sunt adversa caveto” a sitúa no tempo do bispo Pedro Seguino que foi quen a consagrou; porén, a pesar do que indica a súa inscrición xa consta a súa existencia algúns anos antes, confirmada por mor dunha escritura en Santiago pertencente aos tempos do rei Alfonso VII, datada no ano 1188. Nela fai referencia “fuari muri” á existencia dun hospital de peregrinos, con igrexa anexa, situada ó final da rúa do Pumar, actual Colón, situada entre viñedos e olivas. Por outra banda, a importancia da futura abadía da conta con outro documento, datado no 1363, no que, o por entón bispo de Ourense, García Manríquez, erixe dignidade da catedral ao abade da Trinidade con dereito a cadeira no coro situado a carón da Epístola entre as restantes membros do cabido catedralicio. A súa relevancia noutro tempo foi enorme, sendo declarada exenta de trabucos asignándolle cuantiosas rendas que permitían ao abade ser o persoeiro máis rico do cabido catedralicio, con importantes posesións en San Cibrao das Viñas, A Valenzá e Seixalbo, ademais de ostentar xefatura como prior dos Bernardos, do mosteiro de Oseira. Desta circunstancia, sumada aos excesos dalgúns dos abades recadadores, pouco consoantes ca doutrina amosada por Cristo, xurdiron frecuentes disputas e altercados, algún deles con fin tráxico, como o acontecido no ano 1548, co imperioso e aborrecido abade, Ochoa de Espinoso: “morto a golpes de estadullo” polos labregos do lugar de Vilanfesta, preto de Oseira, cansos da súa tiranía e usura, nos abusivos cobros de xuros. A súa bela e rota lauda sepulcral, datada no século XVII, consérvase no Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense. Tres son os accesos á igrexa pola pequena praza da Trinidade atraveso dunha sinxela portada de estilo renacemento purista, decorada con motivos platerescos, construída no tempo do bispo Francisco Blanco, no ano 1563, como entrada para o antigo hospital de San Roque, situado na Horta do Concello, traída ó seu actual emprazamento no ano 1927, despois da desaparición do citado hospital. A segunda e terceira correspóndense ca rúa Benito Gerónimo Feijoo, situadas a ambos lados da ábsida na cabeceira do templo. Unha vez accedido ao atrio chama poderosamente a atención do visitante o aspecto medieval e románico do recinto, reforzado polo coidado adro co circunda, antigo cemiterio romano e da cidade, decorado cun piadoso e plateresco cruceiro, datado no século XVII, semellante en estilo ao existente na praza maior de Seixalbo. A igrexa amosa grande variedade de estilos arquitectónicos, como o mostra as diferentes datas nas que se levou a cabo a construción, ao que se suman as importantes modificacións sufridas no decurso dos séculos XV, XVI e XVII; así, franqueando a portada occidental destacan dúas grosas e cilíndricas torres defensivas, de case igual altura, datadas no século XIII e refeitas no XVI para unha maior solidez e resistencia en caso de ataque abríndose nelas, a modo dun castelo feudal, estreitas seteiras. Ambas torres comunícanse entre si por un adarve, ou camiño de rolda. No medio de ambas ábrese a portada principal formada por unha triple arquivolta, lixeiramente apuntada, decorada con molduras sostida por tres pares de columnas curtas e algo desproporcionadas, lisas e apoiadas en toscos plintos ca súa base alta. Os capiteis ornaméntanse con motivos antropomorfos, zoomorfos e fitomorfos que lembran ou suxiren as formas do corpo humano, figuras de animais ou vexetais. Remata o arco interior cunha decoración en zigzag. Por riba un alto e redondo ósculo dá luminosidade ó interior da nave. A outra portada, a situada ao norte, é abucinada destacando nela motivos de decorativos, profusión de cadra folías e perlas, todo enmarcado nun triplo baquetón (arcos de moldura saliente convexa) ornamentado cara o exterior mediante dentes de serra sostidos por columnas de fuste liso rematado en capiteis zoomorfos, constituíndo conxuntamente ca anterior portada, a parte máis antiga do edificio relixioso. Os grosos muros laterais son interrompidos, de treito en treito, por anchos contrafortes destinados a resistir o empuxe dos arcos tourais namentres dúas sinxelas fiestras de transición dan claridade ao interior do templo. A cabeceira do edificio relixioso reedificouse xa rematado o primeiro terzo do século XVI, nela refléxase certa vacilacións por parte dos arquitectos da época, resistentes á desaparición do belo estilo oxival que ata entón se practicaba fronte o empuxe do novo estilo arquitectónico, o renacemento, baseado no estudio e imitación dos monumentos do antigo imperio romano. É esta parte de planta rectangular rematada por unha ábsida de forma poligonal, con fiestras e reforzada en todos os seus ángulos por anchos contrafortes, que diminuídos en grosor ca altura, rematan en elegantes pináculos, entre os que corre ó longo unha fermosa cres tería flamíxera, apoiada sobre unha cornixa interrompida por saíntes gárgolas destinadas á evacuación das augas pluviais. O templo consta dunha planta basilical dunha só nave, sen cruceiro rematada, tal como na actualidade a vemos, no ano 1538. Cóbrese cunha bóveda dividida en catro tramos por medio de arcos apuntados. A capela maior decora o seu teito cunha magnífica bóveda de cruzaría enriquecida polas súas ben talladas craves, entre as que destaca, sobre todo na central, o fermoso Pantocrátor coroado como rei, ca man dereita en actitude de bendición, namentres cá outra sostén o globo terráqueo rematado nunha cruz. A capela maior mandouna construír o poderoso abade Ochoa de Espinosa como amosan os seus circulares brasóns de armas que decoran ambos muros norte e sur, contendo unha longa inscrición en carácteres góticos que rodea o interior das paredes e parte tapada polo retablo maior: “Esta capilla mandó acabar de hacer el pronotario D. Ochoa de Espinosa, abad de esta abba-dia en el año del Señor de 1533”. “Te: sarctan: et individuan:amnes:creatura magnificat:omnes spiritus laudat, est locus iste quen edificavit in onori tuo: vocatur domus Dei. 1. Nos laterais da capela maior existen dous pequenos e interesantes retablos barrocos decorados con columnas salomónicas. O do altar maior componse de cinco rúas con cinco corpos rematado nun ático ca representación do misterio da Santísima Trinidade. A carón do altar maior, ao lado da epístola, atópase a sancristía, na que se atopou a lauda sepulcral do polémico abade Espinosa. A igrexa formou un todo co hospital de peregrinos do que, como tal, tense data dende o ano 1188. Do devandito hospital só consérvase a portada embutida na actual casa parroquial; ten forma de arco carpanel plateresco decorado con motivos románicos: cabezas de cravo e flores. 1.Benito F. Alonso: El Pontificado Gallego. Crónica de los Obispos de Orense.