Primeiro templo ourensán

A Catedral de San Martín de Ourense constitúe o edificio relixioso máis importante da cidade das Burgas, testemuña vixente do percorrido histórico da nosa cidade a traveso dos séculos ao atesourar diversas e importantes mostras artísticas arquitectónicas e esculturais. O edificio actual encádrase como unha moi interesante mestura de estilos arquitectónicos que abarcan dende o románico ao gótico, continuando co plateresco mailo barroco, rematando co neoclásico, sendo a última achega a gran escalinata de acceso ao templo situada na fachada occidental, obra de Pons Sorolla, que modificou o proxecto orixinal do arquitecto Palacios. O gran edificio relixioso non se construíu nunha soa vez, distinguíndose tres etapas. Así, no pontificado do bispo Pedro Seguino, nos mediados do século XII, iniciouse a construción da cabeceira dando remate á mesma o seguinte bispo, don Alfonso, no século XIII; foi neste mesmo século a ergueita do cruceiro así como os dous primeiros tramos das naves lonxitudinais, pechándose a obra no celebrado Pórtico do Paraíso, singular mostra arquitectónica ponte datada entre o estilo románico mailo gótico. O pórtico da Catedral de Ourense, rematado aproximadamente sobre o ano 1248, reflicte fundamentalmente o estilo gótico, con claras influencias santiaguesas ademais de burgalesa; así, nel os mestres canteiros souberon labrar na dura pedra granítica a súa estatuaria con grande realismo, serenidade e idealismo, como o reflicten as logradas facianas polícromas tanto dos profetas como apóstolos, perfectamente identificados polas súa cartelas. Outra das moitas riquezas que atesoura o primeiro templo da cidade a constitúe a famosa e admirada imaxe do Santo Cristo que se venera na capela barroca do seu nome, datada no século XVI. A piadosa imaxe do Crucificado, traída dende Fisterra polo bispo Vasco Pérez Mariño no século XIV, luce e preside baixo o seu baldaquino o altar maior da capela. Curiosas e piadosas lendas propagadas pola gran devoción popular aureolan esta famosísima representación de Cristo crucificado ante a que a súa vista produce unha grande e viva impresión a súa atormentada figura. A exuberante decoración da capela permite adiviñar unha interpretación eucarística do seu conxunto, de xeito concreto a presenza das Sibilas constitúe unha visión profética dos capítulos da vida e do misterio de Cristo, entre eles o do Sacramento da Eucaristía. Outra visita fundamental ó templo a constitúe o retablo maior, no que converxen tódalas miradas ademais da propia arquitectura que se predispón para resaltar a súa importancia. Atribuíble ó escultor Cornelis de Holanda, de estilo gótico con evidente reminiscencias flamencas, datado entre os anos 1516 e 1520, magníficamente iluminado polo alto ciborio gótico ergueito entre os anos 1499 e acabado no 1505, con dirección e traza do mestre Rodrigo de Badajoz, inspirado posiblemente no primitivo da Catedral de Burgos, constitúe unha interesante mostra deste destacado tallista escultor de obras tan coñecidas como a fachada da colexiata de Santa María, en Pontevedra. A Claustra Nova, actual emprazamento do Museo Catedralicio, naceu do interese do Cabido por ampliar unha catedral cuxo proxecto construtivo dilatarase ata mediados do século XIII; así proxectado sobre o antigo Patio dos Laranxas, citado en varios documentos medievais, supuxo un novo custo para as modestas rendas catedralicias. No seus paramentos consérvanse interesante pinturas murais tardo medievais; tamén alberga o museo, ademais do tesouro constituído polo seu rico patrimonio artístico, un importantes conxunto de obras de arte que acolle as mostras mais salientables tanto de orfebrería relixiosa -Cruz Preciosa, custodias procesionais, útiles litúrxicos, etc.- como de escultura, ademais doutras variadas pezas de excepcional valor traídas, algunha delas, de diversos puntos da diocese ourensán, como o coñecido Tesouro de San Rosendo, ou Misal Auriense, impreso en Monterrei, no ano 1494, libro litúrxico de excepcional valor histórico. Igualmente resulta sumamente interesante a visita ó Arquivo Catedralicio no que se conserva interesantes documentos relativos a preitos, donacións, informes, contratos e obras, ademais doutras curiosidades digna dun detallado estudo pertencentes a diversos séculos, tan importantes para o coñecemento e desenrolo histórico da propia cidade de Ourense Dende o interior da Catedral, unha vez que se accede as súas cubertas exteriores, obsérvanse as variadas modificacións construtivas sufridas polo templo ao longo dos séculos, así como engadidos posteriores (torre do reloxo), ou os sucesivos arranxos na torre das campás, ademais de disfrutar dunhas excelentes vistas panorámicas tanto da parte antiga como nova da nosa cidade. Os datos Igrexa Catedral de San Martín, acceso preferente tanto polas portas Sur e Norte estando máis restrinxida na Occidental. Edificio singular datado entre os séculos XII ao XX, composto de tres naves, cruceiro e deambulatorio. Características Templo catedralicio construído en sillería granítica, posiblemente provinte das canteiras de Reza, con marcado carácter de fortaleza, datada século XV. Elementos destacados Cabeceira románica, tres naves cubertas con bóveda de crucería, cruceiro, ciborio, altar maior, Pórtico do Paraíso, capela do Santo Cristo, Cristo románico dos Desamparados, diversos sepulcros, capela de san Juan con pozo, Museo, Arquivo Catedralicio e Sala Capitular. Escudos Catedralicio, sobre o retablo do altar maior (mitra e báculo); arcebispo Diego de Fonseca (cinco estrelas en Sotuer) e dos Austrias (vello escudo de España), ámbolos dous situado sobre o tímpano da portada norte. Na parte alta da rexería de acceso ás capelas de san Pablo. Armada (cabaleiro armado) e (torre de sable) Araujo (cinco estrelas e tres lises de ouro); capela da Asunción, tres escudos (dous leóns rapantes) Gaioso (tres troitas con tres faixas) (castelo con dous caldeiros) Cardóniga (barca con dous homes) Puga (dous caldeiros e dúas esporas) Zúñiga (cadea orlando e dúas bandas); ouros varios locen nos sepulcros existentes no interior na capela de san Xoán, das Neves, e do Rosario, entre outros. Composición do cabido Dez cóengos titulares presidido polo dean. Estado de conservación Bo, mellorable Protección Monumento histórico – artístico por Decreto do 3 de xuño de 1931.