A sexualidade infantil

Para reflexionar... Cando a nosa filla de 3 anos está xogando cun amiguiño é aceptado que se fagan comentarios como: "é teu mozo?". Pero non se nos ocorre tal comentario cando con quen xoga é cunha amiguiña. Quizais sobrarían ambas preguntas. Pero é cando menos curioso observar como funcionan os estereotipos. Pero comecemos polo principio: que é para ti a sexualidade? Dende a RAG dinnos que a sexualidade é un conxunto de fenómenos relacionados co sexo ou conxunto de características propias de cada sexo, observables nos seres vivos. Pero que tamén pode ser un conxunto de comportamentos e de manifestacións relativas ao instinto sexual e á súa satisfacción. As compañeiras de Incisex din que a sexualidade é a dimensión que cada persoa dá ao feito de ser sexuada. Así que, aberto este melón, imos ver de que estamos falando. Un mestre que tiven, Joserra Landa, dicía que as persoas nos sexuamos como mulleres "e" como homes, non como mulleres "ou" homes; sería conxuntivo non disxuntivo. O cal resúmese en que tódalas persoas somos intersexuais (temos "do outro"), ou senón de que falamos cando falamos da nosa parte masculina ou feminina? É fácil confundir o "sexo" dos bebés; isto é porque carecen de moitas marcas externas que o indiquen e que cos anos irán (ou non) adquirindo: os pendentes, pelo largo ou curto, adornos no cabelo, estilo de peiteado, maquillaxe e, por descontado, a roupa. Eu sempre entendín que sexualidade era todo aquilo que me producía pracer. Deste xeito, a maternidade en si é sexualidade: o parto, aleitamento, pel con pel… Ou o comezo da vida (a concepción) non é sexualidade? Aínda que vos sorprenda contareivos que as e os bebés xa teñen orgasmos; cando maman, teñen unha erección nuns peliños das enxivas e poñen os ollos en branco, iso é un orgasmo oral, como dicía Laura Perales. E dende ese momento da concepción e ata a adultez pasaremos por diferentes etapas, que dicían os psicoanalistas: fase de sustentación, fase oral (ata 3 anos), fase anal (final 3 anos e ata 6 anos), fase edípica (6-7 anos), fase de latencia (ata a adolescencia) e fase xenital (dende a adolescencia en adiante). Destas fases será na fase anal cando as nosas fillas e fillos se entreteñan mirando as súas feces, os pises, a vulva, o pene... e exploraran todo isto con curiosidade e do mesmo xeito que na etapa oral levaban a boca todo canto atopaban: o puño, a camiseta, un colar, unha margarida, unha pedra.... sen máis maldade ca esa. Pero coidado coa nosa mirada, esa mirada sesgada e intoxicada pola nosa cultura, crenzas e medos. Estas fases son as que din que se suceden na nosa sociedade occidentalizada, pero non é así en todas partes nin ten que ser así para as nosas crianzas. Seica hai outro modo. As peques criadas dende o respecto e confiando na súa propia autorregulación parece que so pasan tres fases: fase de sustentación, fase oral e fase xenital (de 3 anos en diante). Imos ver que pasa entón entre os 3 e 6 anos e que podemos facer para plantexar a vivencia da sexualidade das nosas fillas e fillos dun xeito sán. Nestes anos desenvólvese unha nova e importante virtude: a iniciativa, froito da forte curiosidade de esta idade. Observaremos: Naturalidade no descubrimento do corpo e da sexualidade: chega a fase xenital infantil cunha curiosidade intensa e explícita, queren saber as diferencias anatómicas e separan o mundo segundo os xenitais que posúa cada persoa. Comezan a explorar os seus xenitais e poden masturbarse en calquera momento e lugar. Podemos orientar os/as nenos/as sobre o aproveitamento de espazos privados e seguros para a súa intimidade. Son normais os xogos como ser médicos ou ser mamá e papá. Exploran xenitais propios e dos amigos; atentas a que esas exploracións se dean entre nenas e nenos da mesma idade ou capacidade cognitiva e nun espazo seguro. Nesta etapa madura tamén a iniciativa, o propósito, a espontaneidade, a creatividade, a inventiva, a asertividade e a capacidade para desfrutar do pracer en tódolos ámbitos da vida. Para as persoas que estades lendo e isto todo vos revolve, non vos encaixa, soa demasiado louco ou vos parece que promove a promiscuidade; vos pediría que quitarades as gafas de adulto, que revisarades crenzas, que mirarades a vosa nena ou neno interior ferido e que vos acollades con amor a vós mesmas para poder avanzar. Como e cando podemos falar? Dende que nacen. Cada vez que algo lles produce pracer. Nomeando as partes do corpo polo seu nome: nin peseta, nin pito… (ou aos brazos lles cambiamos o nome?). Non enganando ou mentindo. Pero sen adiantarnos (hai que fiar fino; escoitamos ben as preguntas e respondemos o que demandan, non lles metemos un montón de información que nin queren saber nin están preparados para ela). Falando con naturalidade: embarazo, parto…, lembrando que a sexualidade é natural Ensinando a respectar o seu corpo. Non obrigar a dar bicos nen apertas (si, esto tamén é sexualidade e non é moi boa aprendizaxe aquela de que outras persoas adultas poidan dispor do meu corpo cando queiran ou con chantaxes o consigan). Observa o teu entorno: detecta os diferentes estereotipos asignados ó masculino e ó feminino. E evita o acceso a estímulos sexistas. Fomenta a toma de decisións e deixa escoller. Evita criticar ó corpo. Cantas persoas inda nos miramos de reollo no espello porque hai anos nos dixeron 4 ollos, gorda, retaco, bocacabalo, pelomoco....ou moitas outras? Fai un seguimento de teu ou túa filla e non deixes de revisarte a ti mesma. Se atopas dificultades para manexar ou plantexar algún tema sempre podes recorrer aos libros, que poden servir de porta para unha interesante conversa. Podes buscar na biblioteca: "Como nacemos" dos Bolechas, que aborda a concepción e é ideal para as crianzas de infantil, "Sexo es una palabra divertida" de Cory Silverberg e Fiona Smyth, recomendadísimo para adolescentes, os libros de Cristina Romero publicados coa editorial Ob Stare (el libro rojo de las niñas, el libro dorado de los niños, el libro violeta...), "Mi cuerpo es mío" ou "Ni un besito a la fuerza" para lembrar que o seu corpo lles pertence e "Mía se hace mayor", "Bruno se hace mayor" ou "La regla mola" para falar de todos eses cambios que virán coa preadolescencia.