Hai moitos anos, tantos como pra que dos catro amigos que o fixemos, xa só quedemos dous; hai moitos anos. vindo de Lisboa en automóbil, decidimos parar pra xantar cerca xa de Coimbra onde nos dispuñamos a ir visitar ó admirado Miguel Torga, aquel gran escritor que dicían de trato áspero e que tan so era amigo da soidade. Non foi un mal restaurante o que escollemos malia que xa non recorde eu o seu nome, nin tampouco poida dar a súa localización. Recordo que eramos Luis G. Tosar e máis eu, por citar en primeiro lugar ós que aínda estamos vivos, e Ramiro Fonte e Carlos Casares os outros dous, xa lamentablemente mortos. Sentáronnos ós catro a unha mesa próxima a outra, central e moi grande, á que estaban sentados un feixe de españois, o mesmo unha ducia deles. Eran estes xente alborotadora, desa amiga de falar a berros, coa que estivemos a piques de ter un encontronazo serio. O que parecía ser o mandamáis de entre todos eles, de feito érao porque foi que deu as ordes e decidiu o menú pra todos, ese mesmo, chegado un momento, dirixiuse a nós interpelándonos.
-E logo tamén sodes españois? -dixo berrando de mesa a mesa-.
Contestoulle Casares que non era home de levantar a voz:
-Sómoslles galegos e vímoslles de Lisboa.
Ó tipo aquel non lle debeu resultar explicacións abondo ou é que sentía gañar de que o escoitara todo o comedor que teimou:
-Así que sodes galegos e vindes de Lisboa, ben, ben, ben... e que vindes de facer en Lisboa?
Casares non o dubidou nin por un segundo e respondeulle todo serio.
-Vímoslles de participar no campionato mundial de mus!
Tosar, Fonte e máis eu mirámonos sen saber como reaccionar e algo asustados, pero non nos deu tempo a máis. O da mesa contigua teimou:
-E que tal deixástedes o pavillón español?
Casares tampouco non o dubidou nada e sen se inmutar respondeu todo cheo:
-Campións!
Puido haber tiros porque ós tres deunos a risa, pero no pasou nada porque deberon pensar que as nosas risas, eran de satisfacción e orgullo, cando non de alegría incontenible.
Entón o preguntante chamou ó camareiro pra lle pedir viño e ó querer saber este que viño era o que quería respondeulle:
-O máis caro que haxa!!!
E afortunadamente desentendeuse de nós. Marchamos axiña non fora ser que ó rematar ós seus almorzos nos pedisen botar unha partida de mus con eles. Creo recordar que, de dos catro, ningún de nós sabiamos xogar a tal entretemento logrado a base de magrear cartas.
O máis caro que haxa! Así sen máis, ata dar a impresión de que aquel ser humano falaba con faltas de ortografía. Acordeime desto que lles conto según ía acabando de ler o libro de Carme Riera, é dicir, estando este xa máis que mediado pois sucede no seu capítulo 20, alá pola páxina 290. Trátase dun groso tomo dunhas cincocentas páxinas, que merquei antonte, titulado “Carmen Balcells, traficante de palabras” e non hai moitos días que a Editorial Debate ó sacou á rúa. Nese parágrafo da súa páxina 290, cóntanos Carme Riera, que foi boa amiga da que tamén foi a miña axente literaria, responsable de tantas cousas boas e de tantas cousas malas pra nós os escritores, conta Carme que Carmen os convidou un día a cear a ela e máis ó seu home, a Mario Vargas Llosa e á entón a súa muller, e máis a Ana María Dexeus e o seu marido no restaurante Amaya en Barcelona. Según entraron Carmen Balcells preguntoulle ó camareiro se tiñan meixóns, hai quen lles chama angulas, e ó responderlle este que si, que as tiñan, a axente, que é como Riera se refire a ela e non poucas ocasións, ordenoulle:
-Pois tráiaas todas! -así sen máis-.
“Carmen Balcells, traficante de palabras” é a primeira biografía autorizada de Carmen Balcells. Está escrita pola que foi a súa amiga e acompañante durante moitos anos, dende que entrou a formar parte da cuadra da axente literaria. En galego diríamos corte literaria. Tamén o poderiamos dicir da que rodeaba a Carmen Balcells e sobre a que reinaba, precisamente, coma unha raíña; raíña por antonomasia e ata o final dos seus días.
Trátase dunha biografía que se diría luminosa e esclarecedora, descarnada en ocasións, que non sei se será recibida polo gran público como se merece, ogallá que si, pero que sen dúbida ningunha si ha interesar a escritores e editores, á cada vez máis axentes que pululan polo mundo editorial e a esa inxente masa de lectores anónimos amantes da cousa e da causa literaria.
O traballo de Carme Riera é honesto, inxente e documentado, consecuencia dun fondo coñecemento da personalidade retratada e tan chea dos claro escuros que a definen que moito é o que estes me recordan o panteón do dirixente soviético Nikita Khruchef no cemiterio moscovita de Novodévichy: unha serie de cubos alternativamente brancos e negros, abranguendo o busto do xerarca ubicado a prudente altura, pero arredado da cripta que na Praza Roxa garda a momia de Lenin e a carón do Kremlim garda a de Stalin. Debo dicir que o libro de Carme lese dunha sentada, eu fíxeno de tres, pois medio millar de paxinas son moitas prás ler nunha soa noite e que hai momentos nos que Carme coincide co que eu digo noutro meu que estes días xa pode que estea na rúa escrito “A conto do literario”. Cando os relea podereilles comentar se é que me equivoco. Coido que si, haberá que esperar a ver.
