Tesoros de Ourense | Xunqueira de Espadanedo, un concello con historia medieval

Xunqueira de Espadanedo é un concello da provincia de Ourense que pertence á comarca de Allariz-Maceda. Limita cos concellos de Parada de Sil, Montederramo, Maceda, Esgos e Nogueira de Ramuín. Está situado nun terreo montañoso, entre a serra de Meda, o monte do Rodicio e o monte do Couso. Presenta varios puntos importantes para ver.

Mosteiro de Santa María

O mosteiro cisterciense de Santa María de Xunqueira de Espadanedo ten a súa orixe nun cenobio altomedieval que se consolida coma beneditino no século XII. A finais do XII intégrase na orde do císter da man do veciño mosteiro de Montederramo.

Da época medieval conserva a igrexa de planta basilical con tres naves rematadas en ábsidas semicirculares. No templo destacan o altar pétreo, a pila bautismal e unha interesante colección de capiteis historiados. Na Idade Moderna (século XVI–XVIII) reedificarase o Claustro Regular e posteriormente levántase ex novo a Hospedería e Portería. A fachada da igrexa, ao igual que a torre, reconstrúese entre 1801-1802.

As cabeceiras das ábsidas medievais vístense con retablos modernos que se explican na contrarreforma. O programa iconográfico do templo xira en torno a dous temas fundamentais: a figura de María (retablos principal e da entrada) e a exaltación do monacato occidental na figura dos seus fundadores, San Bieito de Nursia e San Bernardo (retablos barrocos).

No mosteiro desenvólvense diferentes actividades, exposicións artísticas no Claustro Regular e, a mediados de agosto ‘’Maridaxes no Solpor’’: músicas medievais e degustación de produtos típicos da Ribeira Sacra.

Fornos Alfareiros de Niñodaguia

A cerámica tradicional en Galicia viu tempos mellores, un oficio cuxa orixe pérdese na época galaico-romana.

Niñodaguia, no Concello de Xunqueira de Espadanedo, é un destes lugares. Aquí consérvanse rehabilitados ata tres fornos oleiros no chamado Campo da Feira. A extracción de lodos de Niñodaguia realizouse no lugar veciño de Veigachá ou Monte do Barro, situado a 1,7 km ao sueste da vila. Aquí hoxe aínda existen fábricas dedicadas á olería e restos en forma de lagoas de actividade oleira. Neste lugar tamén temos os restos dunha gran necrópole megalítica. Desbotouse o barro vermello e amarelo inicial que se chamaba merdento. Os artesáns fixeron unha chea en cada pozo coa cantidade necesaria para todo o ano. Deste xeito a choiva axudou a suavizar o material. A continuación fomos a un almacén ao aire libre que, polas moitas moreas que había, chamábase a explanada de Culadiños. Unha vez seco o barro, transportábase en coche para convertelo en po e mesturalo con auga. Para este proceso, a miúdo utilizábase o pisoteo para romper os terróns formados. A arxila é despois amasada e formada nas rodas.

Os fornos que se conservan en Niñodaguia son circulares e típicos do século XX. Inicialmente estaban todos feitos de pedra (1910) ata que se lle engaden ladrillos (1940). Posteriormente os fornos pasaron a ser totalmente de ladrillo e situáronse dentro do mesmo taller. Estes, como vedes, son mixtos, de aí a súa cronoloxía.

En lembranza deste oficio, que incluíu un centenar de oleiros en Niñodaguia dende 2019, celébrase unha festa e unha tradicional fornada, recreando esta tradición. Adoita festexarse a principios de abril.

Moi preto da vila instalouse o Museo da Olería Niñodaguia, un pequeno pero completo centro de interpretación desta arte que debemos coñecer.

Miradoiro do Campo do Eirado

Ao oeste de Cabeza da Meda atoparemos unha altura que se eleva ata os 1.162 metros. No seu alto atoparemos un curioso miradoiro, o miradoiro do Campo do Eirado.

O miradoiro do Campo do Eirado está formado por tres grandes cadeiras de madeira e unha plataforma situada a poucos metros para poder facer fotografías desde un plano superior.

Neveiro – Casa da Neve do Campo do Eirado

Este neveiro da Xunqueira de Espadanedo foi escavado e recuperado en parte, deixando á vista ata a rocha inferior coas pequenas canles polas que drenaba a auga da neve.

Moi preto das “neveiras” situadas no concello de Parada de Sil, hai outra construción semellante, xa no concello de Xunqueira de Espadanedo. Este “neveiro” chámase Casa da Neve do Campo do Eirado e ademais da construción circular do propio “neveiro”, hai outra construción de forma cuadrangular e un estanque que foi reconstruído e que hoxe serve de lugar para dar de beber ao gando. Aínda que o lugar está sinalado, é algo difícil de localizar se a maleza é alta.

Hostalería de calidade e produto local

Xunqueira de Espadanedo non deixa de sorprender a quen non a coñece, e comer nestas terras sempre é un acerto, combinando a gastronomóa co descanso que ofrecen as súas hospedaxes.

Convidámosvos a visitar o Restaurante Prieto, que está na vila de Xunqueira de Espadanedo. Chegar a este restaurante é moi sinxelo xa que a súa localización é moi doada. Na carta atoparades pratos ben saborosos. O restaurante é recoñecido por ter boa man facendo cabrito asado, carnes e anguías fritas.

No comparador de restaurantes Gastroranking ten unha puntuación de 7,37, os seus bos prezos sorprenderanche, xa que non son superiores á media e a súa comida paga a pena, tendo diferentes formas de pago á túa disposición. Cando entres atoparás un ambiente agradable, os nenos e as familias sempre serán benvidos neste restaurante.

Todos os seus comensais veneran a exquisita gastronomía do restaurante Café Bar Mosteiro, que está situado na vila de Xunqueira de Espadanedo, cunha céntrica localización. Non se quedan curtos coa carta, moi variada, dende zamburiñas a postres caseiros, que segundo os críticos, resulta moi saborosa. Teñen prezos ben axustados á calidade da súa oferta, sobre todo no que atinxe ao produto local. No restaurante aceptan pagos con tarxeta e en efectivo. A decoración acolledora do restaurante fará que se sinta como na casa, a súa comida é estupenda para toda a familia, e moitos dos seus clientes son habituais.

Albergue

Preto de Xunqueira de Espadanedo atópaseCasa Carradas, queten o lugar ideal para facer as súas rutas pola Ribeira Sacra. Atópase a medio camiño entre Castro Caldelas e o Mosteiro de San Estevo de Ribas de Sil, e a tan só 10 kilómetros de Parada do Sil, polo que a súa localización é idónea para comezar e rematar as rutas. Non esquezamos que estamos nun territorio que destaca pola beleza da súa natureza.

É unha casa independente a estrear de dúas plantas. Primeiro andar con cociña aberta ao salón con aseo. Segundo piso con dous dormitorios con acceso a unha galería exterior onde relaxarse e un baño completo.

Casa Carradas conta con todos os servizos necesarios dunha vivenda moderna, recreándose nun ambiente tradicional.