Retablo do maese Amorós

Ten algo de quixote este Andrés Amorós, pola nobreza coa que actúa diante de semellante coro de voces senlleiras como o que dispón neste libro, de Dámaso Alonso a María Jesús Valdés, si, aquela actriz “missing” logo da súa boda con Vicente Gil, o médico persoal de Franco, para reaparecer logo da morte do seu home (o que andivera a labazadas co Marqués de Villaverde, agonizante o “caudillo”). Actriz grande, vina con Nuria Espert, outra que aparece no libro, en “El cerco de Leningrado”. Nobre, xentil, o profesor valenciano, e tan taurino que ten exercido como crítico e erudito na arte de Domingo Ortega ou Luis Miguel Dominguín, dous que se mostran neste volume de encontros ata cumprir o número de vintecinco. Podían ter sido máis, sen dúbida, mais daquela Amorós non se tería “recreado en la suerte”. Como fai cos dous dos galegos do libro: Cela e Torrente Ballester. Tímido o primeiro, contra do que cabería pensar, escéptico o segundo (o que cadraría coa súa figura de nativo dunha cidade, Ferrol, ilustrada). Acontece tamén que os libros destas características corren o risco de caer na amabilidade senón na haxiografía, ou no autobombo. Mais o Amorós evita estes perigos cun concepto intelixente, cun sentido literario, que nos leva da man dun Américo Castro, Amorós, “castrista”, polemista contra do outro historiador testudo, Sánchez Albornoz (este, ausente do libro). Mais non o está Miguel Delibes, tan rigorosamente humano cal o título aquel de Álvarez Torneiro. Hai no volume nutrida presencia de xente do teatro ou da farándula: Buero Vallejo, Gala, Nieva, Fernán Gómez, Landa, Rodero (ademais, xa se dixo, de Valdés e Espert). Configurando óptimo retábulo, cal aquel do Maese Pedro, que Monseñor Quixote (outro galego presente no libro é o crego ourensán, de Penedo de Avión, Leopoldo Durán, viaxeiro estival con Graham Greene, semiinspirador de “Monsignor Quixote”) dera en esnaquizalo, tomándoo polo que non era. Amorós, non tal, toma a cadaquén tal cal e fai retratos tan bos como o de Francisco Ayala, quen logo de dicirlle ao autor que nunca quixo tanto a ninguén, e dicirlle este que “dejando a un lado a algunas señoras”, aclara o granadino que “Eso es otra cosa…” Definitivo.