Olor a libertad: desde los sindicatos a Voces Ceibes

La experiencia vital y docente de Graña y Peleteiro tuvo sabor agridulce. Al almíbar que les produce aún hoy la evocación del alumnado (a muchos de llos les recuerdan con nombres y apellidos e incluso por el pueblo de procedencia), se une el acíbar del desencuentro con la comunidad de los paúles
Graña emprendió el camino de la secularización y siguió con la docencia. Peleteiro, con sus hermanos Xosé Carlos -ya fallecido- y Bieito, también sacerdotes paúles, iniciaron un camino de peregrinación que les llevó a hacerse cargo de parroquias en el rural más profundo del interior de A Coruña, combinada con estancias en el extranjero. Después vino otra etapa en El Bierzo y de allí un periodo sabático por parte de Manuel y Bieito. En ese lapso murió Xosé Carlos, que permanecía en el rural leonés.

Pero volviendo a los recuerdos, ambos -Manuel Peleteiro y Emilio Graña- recuerdan que “convertimos aquelo en refuxio do galeguismo prohibido. De feito, Ramón Piñeiro chorou cando viu ós rapaces falar galego nun colexio relixioso privado. Tamén acollíamos reunións das Comisións Campesiñas (pertencentes ó PC) e Mariñeiras. Con iles xa viña a Garda Civil, polo que facíamolos pasar por pais de alumnos”. “Para os rapaces foi un luxo poder aprender naquil ambiente, no que había que incluir as extraordinarias misas do Peleteiro no santuario -dice Graña-, ainda que estiveran moi mal vistas pola oficialidade relixiosa; fomentábanse as opcións que fuxían do uniformismo, co cual os rapaces medraban sen deixar de ser o que foran. Alí falábase ata da necesidade de crear un banco galego!”.

Ámbito musical
Y si el ámbito político y social era movido, el musical no le fue a la zaga. Allí hablaron y tocaron Bibiano, Benedicto, Suso Vaamonde, Fuxan os Ventos..., que constitúan las voces ceibes del momento.

Ni Peleteiro ni Graña entienden porqué la filosofía imperante en el colegio recibía tanta contestación, cuando “os paúles tiñan como guía a axuda ós pobres do campo, que na Galicia daquil tempo eran o 90% da poboación”. El caso es que lo que para los principales impulsores de ese ideario era un éxito, fue constituyendo un problema cada vez más grave en el ámbito interno. Llegó un superior del colegio de Marín “co que conxeniábamos mal, pois era de porte aristocrático e nós éramos outra cousa moito máis proletaria, cun profesorado con formación de esquerdas e moi implicado no proxecto educativo”.

Las cosas fueron tan allá que el mismo superior con sede en Roma exigió la cabeza de Graña. “Ofrecéronme como saídas ir a África, India, Latinoamérica... Pero non fun, ainda que sempre me gustou eso máis que o ensino. A miña resposta foi que se non valía para os pobres deiquí, tampouco para os do Terceiro Mundo”.

Con esa filosofía “estaba claro que tiñamos que marcharnos case a metade da Comunidade”, dice Manuel Peleteiro. “Reunímonos e chamamos ó provincial. Dixémoslle que como Graña era prácticamente expulsado, nós tamén nos íbamos. E así, substituíronnos e marchamos en solidariedade co Graña e por respeto a nosa laboura. No fondo, o que se perseguía -e se conseguíu- era matar unha idea”. “En realidade nunca soubemos quen nos expulsou, ainda que quen tomou a decisión formal foi o provincial, ben é certo que apoiado polo resto da Comunidade paúl, os curas da comarca e o bispo”. Tenían claro que si no se iban “pechaban o colexio”, por lo que no quedaba alternativa. “O mellor tamén nos pasamos de simpáticos...”, sentencia Graña.

A partir de ahí, los Peleteiro iniciaron su particular peregrinación en Filgueira de Barranca, en Cesuras, y luego en El Bierzo. Graña dejó de ser cura, se casó, tuvo dos hijos y continuó en la docencia hasta la jubilación. En medio incluso hizo sus pinitos en política en 1977, cuando ya en su Comunidad le condenaban a comer en solitario, antes de cambiar las cerraduras para impedirle la entrada a las instalaciones.

De toda esa época, a Peleteiro y a Graña les quedó un ácido recuerdo del obispo Temiño y su decidida actitud en contra de la experiencia pedagógica, aunque según Graña, años después de haber sido expulsado, y cuando ya había reconducido su vida, le invitó a volver a los hábitos. A Peleteiro tampoco le han traido la felicidad los sucesivos obispos, pues cree que la Iglesia se está alejando de la realidad.

Te puede interesar