Obituario | Miguel Martínez, un soriano namorado da Abeleda

Que o 2020 veu rabudo é cousa ben sabida. Esta semana levouse tamén (outro máis) a Miguel Martínez Martín. Miguel era un soriano grandote e bondadoso que nalgún momento cruzou a súa vida en Madrid con Maite, unha moza con orixes no val da Abeleda, nas terras caldelás.

Non sabemos se foi paseniñamente ou dun xeito instantáneo, namorouse perdidamente dese val que cae dende o Castro de Caldelas ata o río Sil. O caso é que chegado un momento da súa vida instalouse alí e aprendeunos a todos a comer migas de pastor soriano con uvas da Ribeira Sacra, maridando con algún Mencía.

Vivía nunha casa cunhas vistas envexables cara as ruínas do Mosteiro de San Paio de Abeleda e alí o coñecemos a xente de "O Sorriso de Daniel". Cando no ano 2012 comezamos a facer sucesivas limpezas para que as ruinas da igrexa de San Paio se puidesen visitar Miguel sempre estaba. Tamén Maite, que acabaría tendo as chaves do mosteiro e que o abría cando alguén o pedía. Nalgunha limpeza apareceu tamén por alí algún dos fillos que vivían en Madrid e Extremadura. Eran unha familia que amaba a Abeleda e o demostraban con feitos.

Gardaba na súa casa parte do material que empregábamos e a Miguel recurríamos cando precisabamos un escaleiro, un carretillo, calquera ferramenta que nos esquecera levar. Ao entrar na Abeleda pasabamos pola súa casa para dicir que xa chegáramos. Encantáballe facerse o rosmón e dicíanos cousas como “Me cago en el Sorriso de Daniel. O nos matais a frío o nos matais a calor. ¿Sabeis el calor que va a hacer hoy?”. Aos dez minutos xa estaba coa súa desbrozadora rozando herba arredor dos pradairos do Campo de San Paio ou á volta da capela dos Taboada. Na imaxe que acompaña este texto vemos a Miguel saíndo polo portal de San Paio de Abeleda nunha das primeiras xornadas de limpeza. Así o queremos lembrar. Sorrindo, feliz de poder botar unha man e máis feliz aínda de que houbese xente que mirase polo patrimonio da Abeleda. Acompañou ao noso presidente na recollida do Premio da Cultura Galega en Montederramo. Non podía ser doutro xeito porque xente como Miguel era a que xustificaba que tal premio chegase ás nosas mans. Non era amigo de figurar e pola tarde chamoume protestando (Miguel era moi de “yo protesto”) porque “me habéis hecho posar allí con el Presidente de la Xunta. ¡A ver que les digo yo a mis nietos si un día encuentran esa foto en internet!”.

A onde queira que vaia a enerxía dunha persoa –que xa sabemos que non se crea nin se destrúe, soamente se transforma- estará botando unha partida ás palabras entrecruzadas e consultará no dicionario de María Moliner termos que nunca existiron para ver se consigue colocar sobre o taboleiro unha desas palabras longuísimas con algunha zeta que che fan gañar a partida. Cando o contrincante reclame o seu dereito de consulta pasaralle o “María Moliner” e diralle: “Anda con cuidado con él, que en mi casa, el María Moliner nos ha dado mucho de comer”. Miguel tivera en Madrid unha empresa de Servizos editoriais e polas súas mans pasaran máis dunha vez as sucesivas reedicións do mesmo. Preparar para a impresión un dicionario –e o María Moliner non é un dicionario calquera- é algo que hai que facer con moito amor polo traballo ben feito porque en calquera páxina podes ter un erro e iso, nun dicionario, resultaría imperdoable. Miguel sobardaba amor.

Este nadal na escola da maior das súas netas botarano de menos. Chegado o outono, Miguel deixaba medrar a barba para facer de Papá Noel ante toda a clase. Ela orgullosa de ser neta de Santa Claus e Miguel orgulloso de ser avó de Vida.

Uns días antes do comezo da Pandemia foise para Madrid para instalarse en Navalafuente tras vivir 15 anos na Abeleda. O seu corazón xa daba sinais de cansazo e os fillos queríano ter máis preto.

A última vez que falei con el díxome que botaba moitísimo de menos a Abeleda e a xente amiga que por aquí deixara. Agora seremos nós os que o botemos de menos a el, ata que algún día poidamos sumarnos á súa partida de palabras entrecruzadas e rir a gargalladas se é que gañamos e Miguel nos diga iso de “Los gallegos sois la h*stia!” illobra.n