"Cando morra, que me poñan unha sonrisiña, os libros baixo o brazo e un corte de mangas"

Alfredo Conde (Allariz, 1945) sorprende cunha novela mentres escribe a historia dos irlandeses que chegaran remando á Coruña facendo o Camiño de Santiago. "Non sei facer outra cousa", di o escritor e colaborador de La Región, primeiro galego en obter o Premio Nacional de Literatura, en 1984. Un recoñecemento ao que se sumaron moitos outros, dentro e fóra das fronteiras. A editorial Galaxia acaba de publicar "Un vento que pasa", unha obra que fai xurdir a farsa cruenta da vida e na que o alaricano volve a recurrir á soidade. Un enfermo nas "últimas" escoita os relatos de vida dos compañeiros de doenza, mentres lembra os propios. "Conde presenta a un narrador escéptico e sagaz para quen a sabedoría é ao tempo condena e salvación", sinalan dende a editorial. A vida pode ser tan absurda como verdadeira.

Como se presenta a idea de soidade na novela?

Os cardiópatas que protagonizan a novela son xente solitaria. Agás o inspector de Facenda, pero del recórdase a súa nenez nos tempos de Guerra Civil, polo que tamén é unha expresión de soidade. O cura tamén é u n home só, que se secularizou. E o capitán de barco que remata de director de hotel. É a historia de varias soidades.

Os protagonistas recordan os erros de vida. Pero, aflora o sentimento de culpa?

Aflora, pero chegados a certas idades tendes a recoñecer os erros, e ao mesmo tempo desculpalos. Porque son teus. É difícil non buscarlles xustificacións aos propios feitos. Como as busques, atópalas. Senón, as autobiografías e as memorias da xente, para que sirven?

Para liberarse?

Máis que para liberarse, para dar o seu punto de vista e xustificar a súa vida enfrontada a dos demais. Éche moi difícil isto, e sobre todo se es novelista, que tendes a culpar a todo o mundo dos erros. Se non vas condenar á xente, vaste condenar a ti mesmo? E aos personaxes tamén lles pasa iso.

Algunha vez quixo ser como algún dos seus personaxes, (dos menos autobiográficos)?

E ti pensas que non me chega con ser eu mesmo? Como para ser outro! (ri). Cando publiquei "O Grifón", en Alfaguara, pedíronme unha autopoética que explicase porque era escritor e todas esas cousas. Manteño dende entón que ser novelista é ter a posibilidade de roubarlle vidas á morte. Por iso quería eu que cando morrese me insinuasen unha sonrisiña, cada libro escrito debaixo do brazo dereito, e que o dedo corazón quedase para arriba. Facéndolle un corte de mangas á morte. Dicirlle á morte que todas cantas vidas hai nestes libros vivinas, roubeichas e lévoas comigo nos libros. Quizais nesta novela conto moito a experiencia de ter padecido un infarto e estar en coma inducido 21 días. As xornadas de rehabilitación cardíaca ás que van os personaxes da novela son as mesmas as que ía eu. Alí contabamos a nosa vida, cantábase... Pero os da novela non son a xente que ía comigo a rehabilitación, xa non me acordo como se chamaban.

Cando un está nun sitio así, como cando sufriu o infarto, síntese nun mundo paralelo?

Si, é un mundo distinto. Agora que estou escribindo a novela sobre os catro irlandeses que viñeron remando ata A Coruña facendo o Camiño de Santiago… Cheguei xa a Mundaca, no País Vasco. Estou do barco, dos irlandeses, do peixe espada, do "Vello e do mar", de Hemingway e de min ata o moño. É un tormento, pero ao mesmo tempo estou desfrutando.

A imaxinación é a ferramenta fundamental do escritor, non?

Si, pero non é a única. As outras son o que les, o que documentas, o que soñas e o que pensas. Se falta algunha, mal asunto.

“Un vento que pasa' é unha esaxeración propia dun vello consentido”, di a editorial Galaxia. Esa frase é súa?

Pode ser miña. Recórdame a unha de Antón Tovar, o seu "Diario íntimo dun vello revoltado". Se o puxen será por algo.

A idade fai a un máis libre, menos preocupado?

Despreocúpaste bastante máis. Se non dis agora o que che sae do moño, que vou cascar en calquera momento, xa estou na tanda de penaltis e xa pasei as prórrogas, cando? Non me privo de dicir o que penso, así me vai, iso tamén é perigoso. "Un vento que pasa" é a vida.

É a vida. Tamén é un xeito de dicir que “todo pasa", que nada é tan grave?

E se é grave, ao cabo do tempo tampouco importa. A memoria é moi selectiva. Cando eu era mariño, sorprendíame que nunca falabamos do bo tempo que pasabamos. Cando chegabas a porto, aburríaste. Pero recordabas sempre os temporais. E en cambio en terra, o que recordas son os bos tempos. Ca idade cambias, e depende do individuo tamén.