O anxo Atheán | Lealdade

Comecemos, hoxe, pola ausencia de Atheán. O meu amigo Anxo debe andar en cabilacións demoradas, en elevadas funcións da súa xerarquía ou, quizais, na procura da verdade. O certo é que non volveu falar comigo. Cómpre, pois, deixalo tranquilo. Non esquezamos que é de natureza celestial brillante, misteriosa. Resulta imposible determinar o grao da alma dos anxos. A dos seres humanos, spiritus vel animus, reside na mente, principìo activo de todos os estados psicolóxicos. Aínda que digamos que nos doe a alma, o que nos está rillando, por dentro, é a conciencia. Quen sabe por onde anda o animus de Atheán? En todo caso, a i-alma -como lle chamamos onda nós- non está localizada. Ben sei que Atheán é un animus bonus. Nil pode sempre a bondade. Ténmo demostrado.

Resulta imposible determinar o grao da alma dos anxos.

Precisamente foi Atheán quen me fixo reparar nun pensamento de Manuel Murguía, tirado do seu libro Los Precursores (1886). Así é como nos define o Patriarca: “... prudentes, valerosos e de grandes dotes intelectuais; tardos, si, pero seguros; indecisos, mais fecundos no intre no que se arriscan. Vese axiña que se trata dunha nación que aínda non se revelou a si mesma.” Ende ben, como afirmou Castelao, “seguimos sendo galegos por obra e graza do noso idioma.” Este mesmo principio guiou a un arxentino, nado en Buenos Aires a comezos do século XX; Francisco Luis Bernárdez. Este poeta, narrador, tradutor, xornalista e diplomático, mamou a nosa fala dos labios da súa avóa paterna no lugar de Bouzas, parroquia do Lago, concello de Maside. Il mesmo considerábase, “ arxentino polo nacemento, mais galego polo nobre sangue”. Paco Luis, como lle chamaron os seus amigos, tras dúas breves estancias en Galicia, radicou eiquí catro anos seguidos, de 1920 a 1924, entre Dacón, na casa dos seus devanceiros por parte de pai, e Vigo, onde traballou como xornalista en Faro de Vigo e El Pueblo Gallego. Revelouse na cidade de Ourense como literato. Nela frecuentou a Vicente Risco, Ramón Otero Pedrayo, Florentino L. Cuevillas e, tamén, a Eugenio Montes, Dichi Fernández Mazas e outros escritores e artistas nas tertulias do café Royalty. Noriega Varela foi quen o puxo en contacto co portugués Teixeira de Pascoaes. Era daquela un mozo de vintepoucos anos, atrevido e cargado de ilusión, galeguista a carta cabal. En Compostela coñeceu ó pintor Carlos Maside. Viaxou a Madrid, para contactar con Cansinos Assens e a avangarda ultraista e saudar a Ramón María del Valle Inclán. Cando decidiu retornar a Buenos Aires, despedírono, en Vigo, Rafael Dieste, Ramón Cabanillas, o seu compatriota Amado Villar, Roberto Blanco Torres, Valentín Paz Andrade... Bernardez comezou unha nova andaina, na súa cidade natal, acompañado dos mellores da súa xeración; Borges, Marechal, César Tiempo, González Lanuza, Girondo, Norah Lange...

Nunca, endexamais, esqueceu a súa fidelidade a Galicia, á nosa lingua e cultura. En 1955 ingresou no Servizo Exterior do seu país. Nese mesmo ano foi nomeado conselleiro da Embaixada Arxentina en Madrid. Durante esta etapa, un lustro, intensificou relacións co grupo Galaxia; García Sabell, Piñeiro, Del Riego, os irmáns Isla Couto e estivo con Ramón Otero Pedrayo, en Trasalba.

Nunca, endexamais, esqueceu a súa fidelidade a Galicia, á nosa lingua e cultura.

En 1953, organizado polo Centro Galego de Buenos Aires, celébrouse o acto de presentación do libro A lingua galega en voces arxentinas. Volume que inclue o Discurso encol do idioma galego, escrito e pronumciado na nosa fala por Francisco Luis Bernárdez e mailo Idioma y poesía gallega, de González Carbalho, poeta e xornalista, tamén de estirpe galega.

Nesa fermosa peza oratoria, Paco Luis, di: “A lingua de Galiza xa ten o temple das armas que non poden ceder endexamais. Camiña polos cultos carreiros que conquistou na centuria pasada. Ela ha seguir adiante, nunha romaría que perdurará o que duren os tempos e as idades. E por se unha desas leis que os homes non comprendemos, imposta pola forza dun tirano, tratasen de impedilo, loitaremos xuntos. O pobo recollerá a súa lingua unha vez máis, no máis amoroso colo.”. Na Insua dos Poetas, lembramos ó patriota Paco Luis, en 2015. Alí está gravado na pedra o seu mandato; “ Dende unha fonte que se confunde coa do noso sangue, o idioma propio acompañou a Galiza ó longo da historia. A nosa fala é a nosa identidade total.” Leuno en voz alta Atheán, un día que alí estivo. O alento dos carballos inocentes foi ecoando en treboada, de pola en póla.