O veliano de honra 2025

Tamén se pode turrar, vaia se non se fai, da cultura de nivel no medio rural. Só hai que ter vontade, sensibilidade e porse man á obra. Así, o sábado 25 de outubro, no Auditorio de Outomuro, no concello de Cartelle, nun acto sixelo, pero emocionante e sentido, otorgouse o “Veliano de honra 2025”, a Xosé L. Méndez Ferrín que, ademais de escritor, xornalista e político, tamén foi profesor. O meu profesor de Lingua e Literatura Española no Instituto Santa Irene de Vigo, alá polo 1969; xa choveu, pero o recordo e a admiración perduran.

Si, no Auditorio do Concello de Cartelle, entregouse o Veliano de Honra a Méndez Ferrín, por parte da Fundación Carlos Velo, que preside a ex alcaldesa do Conecello e actualmente Senadora, Carmen Leyte. A peza de bronce do Veliano é obra do escultor Acisclo Manzano, presente no acto de entrega. Facer constar que a Fundación Carlos Velo, garante da memoria, do legado e do espírito do intelectual e cineasta Calos Velo (Cartelle 1909-Cidade de México 1988), instituíu o Veliano de Honra para recoñecer a aquelas persoas que comparten querencia e respecto polo persoeiro…, como así consta na motivación pola que se acordou conceder o Veliano a Méndez Ferrín.

Síntome na obriga voluntaria e no deber de recordar e escribir unas liñas sobre o profesor, o meu profesor de Lingua Española, hai xa máis de medio século no Santa Irene, pero que aínda transcorrido máis de medio século o selo do profesor quedoume impregnado nas neuronas polas súas maxistrais clases e preguntas de interés personal para saber de onde viñamos en aquela época de trasego humano cara ás cidades; como meses anos da década dos sesenta, o Instituto Santa Irene era o único Instituto para Vigo e contorna, alí coincidíamos alumnos -rapaces de 12 anos- de toda a cidade de Vigo e concellos limítrofes. Así, ao pouco de dar comezo o curso 1968-69, preguntoume Ferrín: “Rosendo de onde eres, ¿de Ourense?”, ao que respondín “non de Arantei en Salvaterra de Miño, pero vivo en Vigo dende hai tres anos”. A pregunta do profesor non era baladí, pois os Rosendos son de Ourense, máis da comarca de Celanova, que co tempo -anos despois-, xa eu residindo en Ourense, souben que Ferrín nacera en Ourense e tiña una relación estreita con Celanova, a vila de San Rosendo.

Síntome na obriga voluntaria e no deber de recordar e escribir unas liñas sobre o profesor, o meu profesor de Lingua Española, hai xa máis de medio século no Santa Irene, pero que aínda transcorrido máis de medio século o selo do profesor quedoume impregnado nas neuronas polas súas maxistrais clases e preguntas de interés personal para saber de onde viñamos

Impronta educativa e memoria dun tempo nos que os comentarios en temas relacionados coa política se “despachaban” en reducidos -así e todo desconfiando- corrillos entre compañeiros de pupitres, da aula na que asistíamos ás clases. Na niña aula (3ºC) Ferrín impartía a materia de “Lengua Española”, e ademáis de transmitirnos maxistralmente a súa sabiduría na materia…, tamén tiña ausencias de asistencia, que comentábamos os rapaces: “É que prenderon a Ferrín, collérono con propaganda ilegal…”, dicía un en voz baixiña. Outro apuntaba que o detiveran repartindo octavillas contra Franco…” O caso que así explicaban os motivos polos que se ausentaba Ferrín; cando o facían outros profes só se dicía “non vén, está enfermo”. Seis anos despois, a mediados dos setenta, xa estando eu en Santiago, o atopei na rúa da Azabachería, saludeino, e preguntoume que carreira estaba estudando… Máis tarde, finais dos oitenta, coincidíamos en Ourense debido a actos institucionais, e falabamos.

Efectivamente, Ferrín atesoura unha abundante, dilatada e variada vida cultural, actividade leteraria e política. Foi un dos principais impulsores da UPG en 1964, e doutras formacións independentistas. Desta última faceta, non comulgando nada con el -ninguén é perfecto-, sen embargo non deixo de admirar a súa polifacética e dilatada traxectoria en todo o demais. Doutor “honoris causa” pola Universidade de Vigo e candidato ao Nobel de Literatura en varias ocasións. O que non sabía, e o apuntou Antonio Piñeiro no Auditorio de Outomuro, é que dende que chegou no 1965, como catedrático de Lingua e Literatura ao Santa Irene, aquí permaneceu ata a xubilación. O instituto de Santa Irene deixa marca nos seus estudantes e, ao que se ve, tamén nos profesores. Un acertado acordo e concesión a Méndez Ferrín.