O anxo Atheán | Da corda de Vilavella

Sorprendeume gratamente Atheán. Ós poucos días de faltar á cita que marcaramos en Compostela, do que eiquí dei conta, presentóuseme con corpo no Carballiño. Veu caralludamente vestido; chaqueta Galicia Style verde mofo, tirando máis a carriza que a musgo, campante pantalón azul Tiffanny e informais zapatillas deportivas baixas, lucindo os nocellos espidos. Pareces un pincel, díxenlle, nada máis recoñecelo. Sorriu e deume unha aperta, que entendín reconciliadora.

Adrede levaba eu comigo un libro. Atopeino buscando outro, como case sempre pasa. Curioso e moi ben editado, en capa dura: Cuerda de santos, infames y profetas, de José Manuel Vilavella, con fermosísimos debuxos de Lorenzo Goñi. Agasalloumo e dedicoumo o autor, o seis de maio de 2005. Polas súas páxinas transitan frades, bispos, papas, peregrinos, anxos, pillabáns, monstros, furafollas, asasinos, poetas, agoniados, prostitutas, famentos e outras moitas castes de criaturas, “desvalidas y absurdas” dinos o autor. O chusqueiro é o que engade: “ para servir de escarmiento a pecadores y gentes de mal vivir y. por el mismo precio, enternecer los ocios de los buenos caballeros y de las gentiles damas...”

A miña intención era lerlle ó amigo anxo unhas cantas páxinas, para min significativas e, despois xa, debatermos.

Escollera da novela escrita con dor de corazón, así é como a chama e califica Vilavella, uns anacos dos catro ramallos de historias. Bloques independentes, pero conectados. Pódense ler entrando por calquera desas catro portas; non exactamente capítulos.

Vilavella chámalle a ese Deus, modificado á medida dos aldeáns, Don Deus. Din del que é iracundo, tenro, namoradizo, cercano e distante, contraditorio...

Vexamos. Xa daquela, hai vinte anos, lembro que o pasei ben coa lectura destas singulares e divertidas narracións. Agora, cando as refresquei, volvín desfrutar moito. Aparece o mundo máxico de Asturias, mais tamén o de Galicia. En ambos os dous países a maxia aínda é posible, O prodixioso, principalmente no rural, forma parte da raíz cultural. Sabemos que o cristianismo non tivo máis remedio que asumir e adaptar os símbolos anteriores, cando non os deu esmagados. Vilavella chámalle a ese Deus, modificado á medida dos aldeáns, Don Deus. Din del que é iracundo, tenro, namoradizo, cercano e distante, contraditorio... Un Don Deus que aloumiña e que castiga, ateigado de paixón, que treme co frío no inverno e que perde as follas en outono, coma os carballos e os castiñeiros. O Deus contador de historias con remates distintos: un cómico, outro tráxico e, o terceiro, críptico e aberto.

De ter que escoller, quédome co Deserto da Terrachá. Uns extraordinarios sucesos que aconteceron alí cando na cadeira do Vaticano sentaba o papa negro. Acontecementos que levaron ós chairegos a trocar a pucha polo turbante, a besta polo camelo, a mazá camoesa polo figo chumbo... A Terrachá foi un deserto coma calquera outro, con autóctonos e beduínos. E así ata que chegaron os franciscanos ingleses. Matiza José Manuel Vilavella,-galego de Lugo que leva moito tempo afincado en Oviedo- entre a lingua propia de Galicia e o vilalvés, ambas eran as falas de don Reverendo. Personaxe de idade indefinida, de ignorada orixe e que, ó longo de tres décadas, se dedicou a observar en silencio. Remata o conto coa procesión do Santo (non me gusta o de Santín), que aínda non se chamaba Xusto, nin era o Anticristo.

Logo desta lectura, fun entrefebrándolle outros cachos da Corda a Atheán, que parecía atento. Pechei o volume deixándolle clariño ó anxo que podía levalo, só prestado. Seguimos leriando, dunha noutra, ata que a chuvia nos botou fóra da terraza onde sentaramos a tomar algo. Aproveitou Atheán para despedirse axiña e marchar a grandes alancadas, pola Principal arriba. Intentei reaccionar inutilmente para entregarllo. Desistín. Está visto que a este non lle gustou, dixen para min.