Cando o parasitismo de DO devén programa político

A intervención do voceiro de Democracia Ourensana no pleno extraordinario da Deputación sobre os lumes de agosto representa un exemplo paradigmático de antipolítica institucionalizada. Rafael Rodríguez Cachafeiro, cunha dedicación exclusiva que lle reporta 41.000 euros anuais do erario provincial, máis os emolumentos que recibe do Concello, considerou “ridículo” debater sobre unha traxedia que afectou a milleiros de cidadáns. A súa proposta alternativa foi emitir un comunicado conxunto de solidariedade. Este episodio, accesible para calquera cidadán na Web da Deputación, condensa a esencia do populismo nihilista de DO: cobrar do Estado mentres se despreza a súa función. O caso ourensán cristaliza o fenómeno que Cas Mudde en The Far Right Today identifica como erosión competitiva das institucións democráticas desde dentro, onde os movementos antisistema parasitan as estruturas do poder establecido mentres as deslexitiman publicamente.

O comportamento de Gonzalo Pérez Jácome na Deputación ilustra esta dinámica perversa. Durante dous anos de mandato, o alcalde non tomou a palabra unha soa vez en plenos ou comisións informativas. Limítase a aparecer nos 20 primeiros minutos dos plenos dos últimos venres para cobrar os 350 euros de dieta antes de marcharse, deixando ao seu partido cun voto menos. Asiste fisicamente ás comisións informativas pero céntrase en asuntos persoais, como se pode comprobar na videoteca da Deputación, mentres percibe 200 euros por cada unha das seis sesións mensuais. O resultado desta apatía é unha remuneración de case 20.000 euros brutos anuais. Mentres 100.000 hectáreas ardían na provincia, incluíndo o lume de Seixalbo, Jácome permanecía nunha burbulla allea á maior emerxencia ecolóxica da historia galega. Esta práctica converte a representación democrática nun negocio persoal que degrada a dignidade institucional, exemplificando o que Benjamin Moffitt describe no seu clásico The Global Rise of Populism como “populismo da inacción”.

Con 105.000 habitantes e capital dunha provincia de 300.000, Ourense debería ser referente galego en desenvolvemento e innovación

Baixo o mando de DO durante seis anos, a cidade afúndese na irrelevancia absoluta. Non existen programas de prevención de lumes, plans de emerxencia municipais actualizados ou estratexias de coordinación metropolitana. Concellos similares demostran que é posible actuar coas competencias legais. Vitoria-Gasteiz desenvolveu un plan preventivo integral para os seus montes circundantes. Pamplona creou brigadas municipais especializadas en emerxencias forestais. Girona estableceu protocolos de coordinación interinstitucional que integran recursos locais con medios da Generalitat. León mantén franxas de protección actualizadas arredor do perímetro urbano. A paralización do 40% das inversións municipais previstas, a inexistencia de proxectos estruturantes e o deterioro acelerado do patrimonio urbano revelan a incapacidade de DO para exercer o poder.

Transcorridos 24 meses de mandato na Deputación, o concurso de DO limítase a tres mocións anecdóticas e intervencións que evidencian as limitacións conceptuais dos seus deputados para comprender as casuísticas territoriais. Non propoñen melloras na xestión de emerxencias, non presentan plans de desenvolvemento provincial, non articulan estratexias de coordinación. A súa contribución esgótase no xesto destrutivo de negar lexitimidade ao debate democrático mentres se benefician economicamente del. Esta modalidade substitúe a competencia administrativa pola verborrea antisistema, reproducindo o patrón que diversos estudos documentan sobre como estes movementos prosperan destruíndo a confianza cidadá nas institucións que logo xestionan deficientemente. DO prometeu “cambiar todo” e degradou a calidade da xestión pública a niveis inéditos, creando un círculo vicioso de deslexitimación democrática.

Mentres cidades como Pontevedra ou Lugo desenvolven proxectos ambiciosos de transformación urbana, Ourense convértese nun laboratorio de incompetencia populista visible para calquera cidadán. A traxedia non reside só na mediocridade dos seus dirixentes, senón na normalización desta disfunción como alternativa política lexítima con aspiracións de expansión provincial. DO exemplifica un paradoxo letal da democracia contemporánea: movementos retribuídos por destruír aquelo do que viven. Seis anos despois da entronización de Jácome, a cidade que debería liderar a provincia convértese nun exemplo de como a antipolítica pode devorar as institucións desde dentro. Cando o parasitismo devén programa político, a democracia local entra en colapso. O esperpento DO segue adiante mentres Ourense se afunde enferma dunha mediocracia que prefire destruír porque non sabe ben gobernar.