Ourense na parada, sempre agardando polo bus

Como habitual usuario do transporte público en Ourense, constato a diario as deficiencias dun sistema que o alcalde se empecina en presentar como “todo un éxito”, mesmo de nivel continental, ao tempo que cualifica de “minoría ruidosa” aos veciños que padecemos e nos laiamos da súa política de rotulador. Tras anos de demora, a reforma en curso é un auténtico despropósito que tan só ten sentido na cabeza do rexedor: supresión de liñas, amplas zonas sen servizo, desconexión do transporte coas realidades e necesidades da veciñanza, impuntualidade, acumulación de buses nas paradas que provoca longos lapsos sen frecuencias, e continuos cambios sobre a marcha que fusionan, amplían ou cambian de nome ás rutas sen criterio aparente. O resultado é un caos que dificulta a mobilidade cotiá de milleiros de cidadáns que dependen dun transporte público funcional para acceder ao traballo, á educación ou coidados básicos.

Alén da frustración, a reforma preséntase como unha enésima oportunidade perdida que fará que Ourense acumule aínda máis atrasos, incidindo no deterioro da calidade de vida e minando a competitividade dunha capital chamada a ser o motor provincial. Unha acaída política de transporte democratiza a mobilidade, alivia o tránsito, facilita o acceso ao emprego, educación e sanidade, dinamiza o comercio, reduce a contaminación, mellora a cohesión entre barrios, fomenta o turismo urbano, incrementa o valor inmobiliario e estimula a innovación empresarial. Friburgo dinamizou a súa economía co tranvía, Grenoble rexenerou barrios marxinais e multiplicou estudantes universitarios co seu sistema integrado e León duplicou os usuarios con autobuses eficientes. Os pobres obxectivos evidencian a falta de ambición transformadora, descubrindo a incapacidade para albiscar o potencial das políticas municipais.

Fronte ás discusións sobre frecuencias e paradas, a cidade precisa avaliar medidas autenticamente transformadoras para a mobilidade urbana

Como eixo da cultura democrática, toda política pública debe aspirar a contar co concurso da cidadanía na súa definición e aplicación. A ausencia de concertación na reforma, así como a opacidade na súa xestación, dá conta do autoritarismo de quen despreza os mecanismos deliberativos fundamentais. É requirida a consulta con partes interesadas como asociacións veciñais, comerciantes, traballadores, estudantes, xubilados, persoas con diversidade funcional e profesionais como taxistas. Oporto desenvolveu mesas participativas que incorporan propostas cidadás nas fases de deseño e Barcelona utiliza “Decidim” para facilitar a deliberación veciñal. A literatura académica confirma como o saber cidadán prevén erros de deseño, mellora a aceptación social e optimiza a eficiencia dos servizos. Ignorando ás partes afectadas e desdeñando saberes locais, en Ourense descubrimos os cambios dun día para outro, sen debate nin real participación.

Fronte ás discusións sobre frecuencias e paradas, a cidade precisa avaliar medidas autenticamente transformadoras para a mobilidade urbana. A recente renovación custosa de buses que manteñen acceso único pola porta dianteira exemplifica o desperdicio de recursos públicos, mentres cidades similares implementaron sistemas de acceso múltiple que reducen os tempos de viaxe nun 20%. Unha liña de tranvía entre a Estación Intermodal e o Xardín do Posío ao longo de 2,5 quilómetros con investimentos de 50 millóns por quilómetro, segundo estimacións da Unión Internacional de Transporte Público (UITP), revolucionaría a conectividade xerando retornos de 1,8 euros por cada euro investido. Outras medidas incluirían validación por códigos QR como adoptou Tallín, integración tarifaria urbano-metropolitano-taxi seguindo o modelo de Zúrich, aplicacións de mobilidade en tempo real, carrís exclusivos como os de Vitoria-Gasteiz e sistemas de bicicletas públicas eléctricas.

Sen concesionaria en firme, a remunicipalización debería emerxer como alternativa nun debate rigoroso, transcendendo dogmas ideolóxicos. David Hall, investigador da Universidade de Greenwich, sostén que a xestión pública directa ofrece retornos substanciais, xerando a nacionalización de servizos no Reino Unido economías anuais de 315 libras por fogar. París acadou aforros de 35 millóns de euros trala remunicipalización da auga en 2010, baixando tarifas un 8%. Castelldefels economizou case 3 millóns de euros anuais remunicipalizando a recollida de lixo e Valladolid confirmou que a limpeza viaria privatizada custaba un 71% máis. A marxe absorbida pola concesionaria podería reinvestirse en melloras tecnolóxicas, ampliación horaria ou redución de prezos para os visitantes, dando por suposta a gratuidade para veciños. Os concellos dispoñen de prerrogativas para transformar a vida dos cidadáns mediante políticas audaces. Pero mentres outras cidades reimaxinan o futuro, Ourense mantense na parada, sempre agardando polo bus.