Sangue callado

Ás dúas palabras que encabezan estas liñas cómprelles, de seu, unha anticipación, alomenos en canto á lingua galega. O sangue, nome masculino, é un líquido de cor bermella que circula polas arterias e veas do noso corpo e o dos animais superiores. En realidade trátase dun tecido composto por unha maior parte líquida, chamada plasma e outra sólida; glóbulos rubios, glóbulos brancos, plaquetas e demais sustancias suspendidas, con distintas funcións.

O segundo termo do título de hoxe, o adxetivo callado, en absoluto significa na nosa lingua o mesmo que callado, en castelán. Aínda que algún tradutor electrónico e a intelixencia artificial cometan acotío ese terrible erro, repetido por neofalantes. Débese matizar. Callado, en galego, é sinónimo de coagulado. En troques, dise que unha persoa é calada cando fala pouco ou resulta en extremo reservada.

Dito isto, xa podemos entrar no relatorio dunha interesante conversa mantida co anxo Atheán arredor do símbolo do sangue. Debe ser este o que máis valores solidarios atesoura, curiosamente emparentado co sol, o mesmo có lume, a calor e a vida. Mais non foi por aí, polo simbolismo positivo do sangue, por onde principiou a leria. Comentoume o amigo anxo, durante unha viaxe que fixemos -nesta ocasión non en coche, senón en tren-, humanizado il no corpo dun novo personaxe, o curioso e agudo psicólogo Martiño Touceda, de onde viría o tradicional costume de botarlle un poco sangue de porco ó amoado das filloas. A verdade é que a pregunta do Atheán sorprendeume e agradoume a un tempo. Son, desde mociño, un gorentoso consumidor das chamadas filloas de sangue. Manxar da gastronomía ourensá que, por desgraza, estase perdendo. Cada vez hai menos matanzas domiciliarias. Ó faltar o sangue dos marraus, tarefa realizada ó pe do animal no intre mesmo en que o matachín crava o coitelo buscando o corazón, e remexendo seguido cunha rodela o cachón sanguíneo -sempre unha muller- para que non callase, este non se pode incorporar á masa das filloas nin ás morcillas. De momento, que eu saiba, non hai venda comercial de sangue porcino licuado. Algo semellante ocorría co leite. Mazábase nunha ola de barro, tirábase a manteiga e quedaba o soro; leite mazado. Que se comía no almorzo.

Caemos, ambos os dous, na conta de que unha boa parte do pobo ourensán, desde épocas ancestrais, contraviña o mandato bíblico por botarlle sangue licuado ás filloas e ás morcillas

Ende ben, a pregunta de Martiño Touceda, claro que por boca de Atheán, non viña tanto pola mingua das filloas de sangue -deliciosas se despoixa de feitas se lles bota mel por riba, saben millor que con azucre esparexido-, senón pola prohibición bíblica de consumir sangue. Algo tiña en mentes deste mandamento, mais o meu interlocutor, ben documentado, citou de memoria dous pasaxes do Antigo Testamento; Levítico 17:10-14 e Deuteronomio 12:23. O sangue é a vida, por iso é pecado consumilo.

Caemos, ambos os dous, na conta de que unha boa parte do pobo ourensán, desde épocas ancestrais, contraviña o mandato bíblico por botarlle sangue licuado ás filloas e ás morcillas. Incluída a xerarquía da Igrexa, bispos, arciprestes, cregos seculares, abades, priores e frades regulares...En fin, homes e mulleres, vellos e repaces; lapeiros todos que se fartaron de filloas de sangue ó longo dos séculos. Deixamos a cousa así e voltamos á simboloxía.

Foi interesante saber que, entre os pobos do antigo reino de Camboia, canto máis sangue houbese no transcurso dos durísimos xogos e xustas tribais, meirande sería a fertilidade, tanto da terra coma das persoas e animais domésticos; maior a felicidade e, incluso, a maior abundancia de sangue derramado máis chuvia. O sangue mesturado coa terra, desde os comezos da humanidade, favoreceu a natureza e, aínda máis, permitíu a alquimia. É un principio de xeración. Sangue con auga manou da chaga esquerda de Cristo. Os pactos e rituais de sangue...

Lembrei eu os delitos de sangue, a súa podente chamada. O horror do moito sangue. Con 21 anos vin o cadavre degolado dun suicida que intentara agananarse e fallou. Bebeu logo lexivia e, coa desesperación da gorxa ardéndolle, rebanou o pescozo cun coitelo. Estaba cara abaixo; o cheiro de tanto sangue volve ás veces.