Habaerá que falar da lingua, logo

Pois si. Inda que me canse o tema, haberá que falar do galego hoxe. Porque creo que mellor nos irían as cousas falándoo máis e xa está, que andando a falar sempre do “deber” ou “dereito” de falalo. Porque se asociamos continuamente o galego a “problema” facemos como o que falaba mal da vaca na feira. Así que, permítanme que faga o que os ingleses -e os pedantes do planeta- chamamos - “think out of the box”- pensar fóra da caixa, fóra das correntes dominantes, -da “mainstream”- ou sexa, pola nosa, “falar sen cancelas”.

Para empezar o galego non se perde. Cando perdo o móbil ou as chaves é que non sei onde van... O galego non se perde, sabemos ben onde vai: á tumba, ímolo enterrando. E isto non é unha metáfora. Se un mira as esquelas, seguramente o noventa por cento dos defuntos -moi vellos, por sorte- eran galego falantes. E os galegos que nacen... pero é que nin nacen! As nosas bisavoas estaban sempre parindo e bastantes fillos íanlle arriba. Os nosos país tiñan cinco ou seis irmáns. Nós, uns catro de media. Os nosos fillos -ou fillas- móvese entre cero e un. E os novos galegos -benvidos sexan- non notan preciso integrarse na fala e na cultura do país, e si, estes son os que teñen fillos. Antes dos medios modernos, antes de que as palabras e imaxes viñesen polas ondas, a masa social galega, era, coma sempre, compacta e orgullosamente galegofalante. Por iso desde a orixe ata despois da morte do ferrolán máis famoso -con perdón de Concepción Arenal e Pablo Iglesias, o socialista, non o taberneiro- pois a inmensa maioría da poboación falaba de seu a lingua propia. E tanto tiña que se rezase en latín ou que se escribisen os papeis nas oficinas ou os xornais en castelán. A xente non andaba sempre rezando, denunciando aos veciños, facendo instancias e testamentos e ler... en fin. Para a vida normal, falábase a lingua normalmente nacida aquí. E os que viñan de fóra, no XIX ou inicios do XX, apelidáranse Urtiaga, Risco, Cuevillas, Monjardín, Rumbao, Canitrot, etc... nun par de xeracións, estaban “agalegados”: comían empanadas, cachucha, casaban con xente da terra, ían as festas, ían falando a lingua da terra e acaban moitas veces, ben máis orgullosos de ser galegos cá xente do lugar “de sempre”. Hoxe somos nós -máis os fillos- os que comen shusi, fajitas, humus, ramen, arepas... e oen abominables raps machistas en lingua incomprensible.

Antes dos medios modernos, antes de que as palabras e imaxes viñesen polas ondas, a masa social galega, era, coma sempre, compacta e orgullosamente galegofalante.

Ben. Hoxe os mozos e mozas que recibiron o don da lingua nosa están moi ligados a ela. Máis ca nunca. Vivan as Tanxugueiras. Víva o galego na escola. Viva o galego na sociedade. O traparratrá improdutivo e esaxerado do “autoodio”, da “vergoña” de falar galego, desapareceu -se é que existiu nalgún momento de xeito xeneralizado, cousa que non creo- pero as estratexias ante nova situación, non cambiaron. De seguirmos repetindo consignas políticas do século pasado -onde el vai- e apuntando só culpables institucionais, é que non sabemos “ler” o país e os tempos novos. Hoxe vivimos nunha sociedade planetaria hipercomunicada, tendencialmente multilingüe. E somos uns privilexiados para entendernos no mundo. Temos lingua de noso e falamos outras tres ou catro das máis usadas do planeta: o castelán e o portugués, case de seu; e o inglés, grazas á escola. E inda francés ou alemán aprendidos como segunda lingua estranxeira... Si. Temos a cabeciña preparada coma poucos para cambiar o chip e choutar de lingua a lingua segundo a demanda comunicativa: unha riqueza inmensa. O que precisamos é termos claro como repartir as funcións do noso repertorio e ver se queremos que a fala propia, a nacida aquí cando podreceu o latín, siga sendo, como foi na historia, a de integración en nós dos que chegan. E de así o querermos, facer un grande pacto social e, Galicia calidade, darlle para adiante. Movendo entre todos un carro atuado. Uns turrando, outros empuxando. E pouco máis teño que dicirlles. Mágoa que caese o Días das Letras a sábado e non teñan vostede un festivo máis... Que se lle vai facer. Outro ano cadrará. En fin, falen menos do galego e fáleno máis. Se queren, claro. Que han querer. Ou non?